چکیده:
در تحقیقات اجتماعی برای شناسایی و حل مسائل، نیاز به دانش و تسلط بر روششناسیهای علمی و مسیر تحقیق است. تحقیقات کمی و کیفی که از دو مبنای متفاوت پارادایمیاند، این مسیرها را مشخص میسازند. در هر رویکرد کمی و کیفی برای انجام پژوهش نیاز به ابزار و روشهای متفاوتی است که یکی از آنها روش تحلیل محتواست. تحلیل محتوا نخست بیشتر به صورت کمی برای اندازهگیری متغیرها استفاده میشد. اواسط قرن بیستم بود که رویکردهای کیفی در تحلیل محتوا گسترش یافتند. تحلیل محتوای کیفی را میتوان نوعی روششناسی تحقیق در خدمت تفسیر محتوایی دادهها دانست. براساس نظریة شییه و شانون میتوان رهیافتهای موجود در زمینة تحلیل محتوای کیفی را به سه دستة تحلیل محتوای عرفی، تحلیل محتوای جهتدار و تحلیل محتوای تلخیصی تقسیم کرد. در این مقاله براساس این دیدگاه، نخست به مقایسه این سه رویکرد میپردازیم و سپس مفاهیم اساسی و همچنین چگونگی قابلیت اطمینان در این روش را بررسی میکنیم
خلاصه ماشینی:
"نمودار 2: مدل مرحلة کاربرد مقولهبندی قیاسی 75 تحلیل محتوای تلخیصی مطالعهای که از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تلخیصی استفاده میکند با شناسایی و کمی کردن کلمات یا مضامین ویژة موجود در متن، با هدف فهم چگونگی کاربرد این کلمات یا محتوای آنها در متن آغاز میشود.
برای مثال، این نوع از تحلیل محتوا ـ به علت تأکید بر کلمات ویژه و مورد نظر محقق، نسبت به دو رویکرد پیشین ـ روشی منفعل و بیدردسر برای مطالعه و بررسی پدیدههای مورد علاقة محقق است؛ 84 و یا اینکه بینشی بنیادین از این موضوع را که چگونه افراد کلمات را بهکار میبرند ارائه میکند؛ هرچند یافتههای حاصل از این رویکرد به علت عدم توجه به گستردگی معانی موجود در داده، میتواند محدودیتهایی برای تحقیق ایجاد کند.
برای روشن شدن تعاریف مفاهیم مزبور، در ادامه نمونهای از پژوهشهای لوندمن و نورنبرگ از بیست فرد بزرگسال که دچار دیابت نوع اول شدهاند، آورده میشود ـ در این پژوهش از رویکرد تحلیل محتوای عرفی و تلخیصی به صورت مشترک استفاده شده است ـ.
, "Content analysis: Concepts, Methods and applications", Nurse Researcher, vol 4 (3), 1997, p.
Lundman, "Qualitative Content Analysis in Nursing Research" , Nusre Education Today.
R. , "Content analysis of reminiscences of elderly women", Research in Nursing & Health, vol 14 (4), 1991, p.
S. Cavanagh, "Content analysis: Concepts, Methods and applications", Nurse Researcher, vol 4 (3), p.
B. Downe- Wamboldt, "Content analysis: method, applications, and issues", Health Care for Women International, vol 13(3), p."