چکیده:
مفهوم «قصد» در حوزهی مسؤولیت مدنی به صورتی نادقیق به کار گرفته میشود. این مفهوم گاهی معادل «اراده» و گاهی به معنای انگیزه به کار رفته است، اما اغلب در معنای بیمبالاتی نسبت به نتیجه به کار میرود. در این مقاله تلاش شده معنا و نقش قصد در مسؤولیت مدنی و نیز ارتباط میان قصد زیانبار (عمد) و انگیزه روشن شود. اهمیت حداقلی و نمادین قصد زیانبار از جمله کارکردهای این واقعیت است که مسؤولیت مدنی، خاصه با رویکرد اقتصادی، به همان میزان که با منافع زیاندیده و جامعه سروکار دارد با منافع عامل زیان نیز ارتباط دارد. در واقع، کثرتگرایی هنجاری مبانی مسؤولیت مدنی، برنامهی کشف و یا تعمیم یک اصل کلی را برای مسؤولیت ناشی از قصد، غیر ممکن و یا حدا اقل نامطلوب میکند. بنابراین مفهوم مسؤولیت که زیربنای مسؤولیت مدنی به صورت خاص و حقوق مدنی به صورت عام است مفهومی «دو سویه» است، به این معنا که نباید این مفهوم را در «تأکید و تمرکز بر رفتار شخص مسؤول زیان» خلاصه کرد. در غیر این صورت، مسؤولیت مدنی فقط ناظر بر منافع شخص زیاندیده خواهد بود و منافع عامل زیان در تحلیل مسؤولیت به فراموشی سپرده میشود.
خلاصه ماشینی:
"نظر فینیس در تقابل با رویه حقوق انگلیس قرار دارد،زیرا در قضیه«آلن علیهفلود»15اظهار شد که وجود سبب عمدی زیانآور،فقط درصورتی مسؤولیتآور استکه رفتار سبب زیان،ذاتا غیرقانونی باشد اما با نظریه مسؤولیت مدنی امریکا موافقاست که برمبنای آن ایراد عمدی زیان قابلتعقیب است مگر اینکه موجه باشد به اینمعنا که انگیزه درست یا دلیل مناسب داشته باشد.
اثر سوءنیت در حقوق ایران در حقوق ایران،داشتن حسن نیت و یا فقدان سوءنیت،از علل موجهه درمسؤولیت مدنی به شمار نیامده است و درصورت وجود ارکان سهگانهی تحققمسؤولیت مدنی(فعل زیانآور نامشروع،ضرر و رابطه سببیت)حکم به تحققمسؤولیت میشود و منافع شخصی نهتنها نمیتواند مانع تحقق مسؤولیت شود بلکهممکن است بتواند در قالب مفهوم سوءاستفاده از حق قرار گرفته و بنابراین مشمولممنوعیت موضوع قاعده لا ضرر و اصل 40 قانون اساسی و یا ماده 132 قانون مدنیقرار گیرد.
6. تفاوت جایگاه قصد در مسؤولیت مدنی و کیفری پرسشی که مطرح میشود این است که چرا باوجوداینکه در تحقق مسؤولیتکیفری و یا اخلاقی،وجود عمد مبنای مسؤولیت قرار گرفته است،در تحقق مسؤولیتمدنی،عمدتا بر وجود تقصیر و یا سهلانگاری تکیه شده است؟ به نظر میرسد پاسخ این پرسش در گروه توجه به این واقعیت است که مفاهیمعمد و بیمبالاتی بر محور رفتار و وضعیت ذهنی عامل و به قیمت منافع کسانی که بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر رفتار عامل قرار میگیرند دور میزند.
(. de ht 6)waL eht dna snoitPmuserP lageL,ytilibaiL tcirtS.
sserP ytisrevinu drofxO:kroY weN lacigoloicoS dna cimonocE fo euqitirC A."