چکیده:
خشکسالی از بلایایی است که بیشترین خسارات مالی را در ایران برجای می گذارد. شعاع تاثیر این بلای خزنده در مناطق روستایی بیش از سایر نقاط بوده و در این بین جامعه کشاورزی بیشترین تبعات ناشی از خشکسالی را تجربه می کنند. لذا، کشاورزان بیشترین گروه آسیب پذیر به شمار می روند. مدیریت خشکسالی در ایران مبتنی بر مدیریت بحران است. این در حالی است که محققان معتقدند که مدیریت ریسک، موثرترین شیوه مدیریتی برای مقابله با خشکسالی است. لذا برای بکارگیری چنین مدیریتی، سنجش آسیب پذیری، اولین گام برنامه ریزی برای مدیریت ریسک خشکسالی محسوب می گردد. بنابراین، هدف از این مطالعه، سنجش آسیب پذیری اجتماعی– اقتصادی در میان کشاورزان گندم کار در شهرستان های سرپل ذهاب، اسلام آبادغرب و جوانرود در هنگام خشکسالی در استان کرمانشاه بود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از لحاظ آسیب پذیری اقتصادی، جوانرود (37/3) بالاترین ضریب آسیب پذیری و به دنبال آن سرپل ذهاب (30/3) و اسلام آبادغرب (20/3) در رتبه های بعدی قرارگرفتند. سنجش آسیب پذیری اجتماعی نشان داد که سرپل ذهاب با ضریب آسیب پذیری (28/3) بالاترین رتبه و اسلام آباد غرب (61/2) و جوانرود (54/2) در رده های بعدی جای گرفتند. نتایج این مطالعه می تواند دستاوردهای مناسبی را برای مسوولان مدیریت خشکسالی در استان کرمانشاه به همراه داشته باشد. لذا هرگونه تغییر رویه از مدیریت بحران به مدیریت ریسک مستلزم این امر است که مسوولان، سنجش آسیب پذیری مناطق را بطور مستمر انجام دهند و آن را مبنایی برای تخصیص اعتبارات با توجه به درجه آسیب پذیری هر منطقه قرار دهند
Drought as a natural disaster causes the most financial losses in Iran. This slow-onset disaster affects rural area in general and farmers in particular. Thus، farmers are the most vulnerable groups. The current drought management interventions in Iran are based on crisis management. However، disaster researchers believe that risk management is the most pro-active measure when coping with drought. Vulnerability assessment is the first step in planning for drought risk management. Therefore، the purpose of this study was to assess the socio-economic vulnerability among wheat farmers in Sarpolezahab، Islamabade Gharab، and Javanrood Townships in Kermanshah province during the onset of drought. Results revealed that in terms of economic vulnerability، Javanrood had a highest vulnerability coefficient (VC = 3.37)، followed by Sarpolezahab (VC = 3.30) and Islamabade Gharb (VC = 3.20). Social vulnerability assessment showed that Sarpolezahab had a highest vulnerability coefficient (VC = 3.28) followed by Islamabade Gharb (VC = 2.61) and Javanrood (VC = 2.54). The result of this study has implications for drought management administrators in Kermanshah province. A change from crisis management to risk management requires that decision-makers make regular vulnerability assessment and base their drought aid programs on vulnerability levels across townships.
خلاصه ماشینی:
"∑ Wi = C1 ∑Wi = (Wmax × n) / 2 = (10×9) / 2 = 45 جدول ١، مقادیر و وزن هر یک از عوامل اقتصادی وزن پارامتر پارامترهای اقتصادی مقدار پارامتر - - سرپل ذهاب اسلام آبادغرب جوانرود Wi - Pi Pi Pi 6/53 میزان سرمایه 4/5 3/81 4/2 6 بیمه محصولات کشاورزی 3/6 3/56 3/75 5/6 درآمدهای کشاورزی 4/15 3/9 4/35 5/27 قیمت گذاری محصولات 2/73 2/45 2/3 4/93 نوع مالکیت زمین 1 1/1 1 4/93 دسترسی به تسهیلات بانکی 4/27 4/13 4/25 4/53 میزان اراضی زراعی 4/08 4/2 3/95 3/93 درآمد غیرکشاورزی 3/93 3/44 3/75 3/27 تعداد قطعات زمین 1 1/44 1/05 45 - - - - Pi: میزان هرپارامتر درمقیاس ١(بهترین شرایط ) تا ٥ (بدترین شرایط ) از دیدگاه کشاورزان Wi: میزان وزن (اهمیت نسبی ) هرپارامتردرمقیاس ٠ (کمترین وزن ) تا ١٠ (بیشترین وزن ) از دیدگاه متخصصان وزن پارامترها (Wi): همان طور که در جدول شماره ١ ملاحظه می شود، در بین عوامل اقتصادی ، مهـم تـرین پـارامتری کـه دارای بیشـترین وزن (اهمیت نسبی ) در آسیب پذیری در شهرستان های مزبور می باشد، پارامتر میزان سـرمایه اسـت .
- طبق جدول ٣، نتایج حاکی از آن است که وضعیت مقادیر پارامترهای اجتماعی در شهرستان اسلام آبادغرب بـدین صـورت است که رتبه های اول تا سوم متعلق به شرکت در تشکل ها (٣/٧٧)، وابستگی به دولت (٣/٣٦) و دسترسی به نخبـه هـا (٢/٨٧) بوده است که نشان دهنده شرایط نامطلوب این پارامترها در زمان خشکسالی برای کشـاورزان مـی باشـد و ایـن پارامترهـا باعـث آسیب پذیری کشاورزان گردیده است .
A. )0229): Adaptation to climate change: a vulnerability assessment for Sudan, Key highlights in sustainable agriculture and natural resource management, International Institute for Environment and Development."