خلاصه ماشینی:
"همان گونه که اشاره شد،تحلیل روند تفکر در میان مسلمانان بر اساس اندیشۀ نوگرایی مجموعه عوارض و مسایل عمدهای را برای روشنفکران مسلمان مطرح ساخته است:1-تمدن و تفکر اسلامی به عنوان اندیشهای حاشیهای و بریده از تاریخ تفکربشری تلقی شده است(آزاد ارمکی،1364)،2-مستشرقین تنها مدعیان طرحتفکر اسلامی و مسایل مربوط به آن بوده و از این راه اصرار بر بررسی تمدن و تفکراسلامی در چارچوب تعیین شدۀ غرب داشتهاند،(2)3-به لحاظ حاشیهای انگاشتناندیشۀ مسلمین نسبت به تمدن جهانی،سیمای فرزانگانی چون ابو ریحان بیرونیو ابن خلدون بر اثر مفاهیم و دیدگاههای مطرح در علوم موجود به بررسی گذاشتهشده و کمتر به مجموعۀ اندیشۀ آنها به عنوان مدل یا نمونهای مستقل و جداگانهتوجه شده است.
1-مبادی روش تحقیق آنها در علوم انسانی3 بیرونی و ابن خلدون روش تحقیق در علوم انسانی را بر اصول چندگانۀ زیرمتکی دانستهاند:الف-واقع بینی:بیرونی و ابن خلدون درپژوهشها و بررسیهای اجتماعی انسانی بر شناختنمودار«الف»1-شرایط درونی از قبیل الف:جنگ میان دولتها ب:اعتراض مردم 2-تحولات خارجی از قبیل الف:حملات دشمنان خارجی ب:تغییر در شرایط بین المللی/بحران اجتماعی-سیاسی/انگیزۀ تحقیق و بررسی/توسعۀ تئوری اجتماعیکه تغییرات و شرایط جدیدرا در پی داشته است3-تجربه و مشارکت سیاسی/آگاهی از ساختار جامعه و حکومتها/زمینۀ مناسب در توسعۀ تئوری اجتماعیو بحران سیاسی-اجتماعی4-حوادث فردی و خانوادگی/انگیزه در فعالیتهای سیایس و علمی/انباشتگی تجربیات و دانش لازم/توسعۀ تئوری اجتماعی واقعیت موجود در جامعه،تاریخ و طبیعت چون عینتهای قابل رؤیت اصرار داشتهو دریافتهای به دست آمده در روند پژوهش را با واقعیتها مطابقت میدادهاند."