چکیده:
دولتمردان آمریکایی پس از جنگ دوم جهانی با درک اهمیت موقعیت ژئوراهبردی و ژئوانرژی، راهبرد خود را در خصوص ایران تغییر دادندو راهبرد جدید سد نفوذ را تدوین کردند. بر اسـاس این راهبرد، دفاع از ایران را مساله حیاتیو مرتبط با امنیت ملـیو منـافع کـشور خـود دانـستند. دولتمردان ایران نیز با درک شرایط بین المللیو منطقه ای پس از جنگ دوم ، اندیشۀ راهبردی نیروی سوم را تداوم بخشیدندو با درگیر کردن آمریکاییان در امور کـشور،بـستر را بـرای فعالیـت هـای دیپلماتیک فراهم کردندو با بهره گیری از شرایط بوجود آمده بر بحران های داخلـی فـائق آمدنـدو توانستند استقلال و تمامیت ارضی کشور را حفظ کنند.
Considering Iran's geo-political and geo-energy situation، American statesmen changed their usual strategy towards Iran into the new strategy of containment. Upon this، they conceived vital situation of Iran as an important part of their national security. In Iran's part، taking into account the international and regional situation، statesmen were developing the third force by getting involved the United States in the country's affairs. Iranian statesmen were concerning of their relations with the United States as main part of their thinking to overcome a chain of foreign and domestic crises which stemmed from geo-political and geo-energy situation of Iran. This was imagined as main way of keeping the country's independence.
خلاصه ماشینی:
١. ایران پس از جنگ جهانی دوم دولت ایران در پایان جنگ جهانی دوم به استناد مادة پـنجم از عهدنامـۀ سـه جانبـۀ ایـران ، شوروی و انگلیس که متعهد شده بودند؛ پس از پایان یافتن جنـگ بـا دول محـور حـداکثر تـا شش ماه نیروهای خود را از خاک ایران خارج کنند، به آنهـا هـشدار داد مقـدمات توافـق سـه جانبه را فراهم کنند (بایگانی وزارت خارجه سند شماره :٩٥٠-٢٥-١٢-١٣٢٣).
(Boyle, 1993: 59-60) شورویها با ادامۀ حضور نظامی خود در مناطق شمالی ایران ، بـه نیروهـای کمکـی نظـامی دولت ایران که برای برقراری نظم و امنیت در آذربایجان گسیل شده بودند، اجازة ورود بـه آن منطقه را ندادند (بایگانی وزارت خارجه ، سند شماره : ٣٣-١٢-١٣٢٤).
دولت ایالات متحـده در پاسـخ ارسـالی بـه سـفارت ایران اعلام کرد؛ خواست دولت ایران را مورد بررسی قرار داده است و این کشور بـه تعهـدات بین المللی پایبند است و در موعد مقرر نیروهای نظامی خود را از خـاک ایـران بیـرون خواهـد کرد (بایگانی وزارت خارجه ، سند شماره : ١-٦٥-١٢-١٣٢٤).
٤. راهبرد امریکاییان راهبردست های آمریکایی در جریان کنفرانس های یالتا، پوتسدام ، لندن و مسکو که از سوی سران متفق برای ادارة جهان پس از جنگ تشکیل شده بود به این نتیجـه رسـیدند بـرای حفـظ منافع راهبردی خود در خاورمیانه باید راهبردی جدید تدوین کننـد کـه بتواننـد بـا حمایـت از دولت های همراه ، و همکاری با آنها درصدد دفاع از منافع خود برآیند -٢٥ :١٩٧٥ ,Sokolovsky) (٣٠.