چکیده:
ایمنی جاده ای معمولا با عدم وجود تصادفات و تلفات مشخص می شود. اهمیت این مسئله معمولا برعکس اندازه گرفته می شود. ایمنی در جاده ها مسئله پیچیده ای شامل مؤلفه های مختلف بوده و برای دستیابی به سطح مطلوب آن، درک عمیق مسئله ایمنی جاده و شناخت همه مؤلفه های مؤثر و تخمین میزان تاثیر هر یک در این مهم، امری ضروری است و با هدف تخصیص بهینه بودجه محدود، بهبود ایمنی جاده ای انجام می گیرد. محققان بر این باورند که مقایسه عملکرد ایمنی، تنها با احتساب تعداد تلفات و تصادفات جاده ای کمکی به شناخت اصولی مشکل ایمنی جاده و رفع آن نخواهد کرد. برای ارزیابی ایمنی جاده ای، روش های متعددی ارائه شده است که می توان آنها را به روش های ارزیابی اقتصادی- اجتماعی برنامه های ایمنی جاده ای، شامل روش های تحلیل چند معیاره و روش منفعت- هزینه و روش های ساختاری بررسی ایمنی جاده شامل داده کاوی و روش های آماری تقسیم بندی کرد. از میان روش های ذکر شده، روش هائی برای ارزیابی ایمنی جاده ای مناسبند که بتوانند حداکثر شاخص های ایمنی جاده و اندرکنش های آنها را به طور همزمان مورد تحلیل و بررسی قرار دهند، مانند روش های مبنی بر شاخص عملکرد مرکب، تحلیل پوششی داده ها و داده کاوی. سایر روش ها مثل روش منفعت- هزینه به عنوان مکمل این روش ها می تواند مطرح باشد. در این مقاله سعی شده است اولا با مرور روش های ارزیابی مطرح در حوزه ایمنی جاده ای، روش هایی را که امکان مدیریت بهتر ایمنی جاده ها فراهم می کنند، معرفی شود. ثانیا استفاده از روش تحلیل مؤلفه های اساسی به عنوان یک روش کاهش دهنده تعداد متغیرها و پیش نیازی برای حصول شاخص های واقعا مؤثر در ایمنی جاده ای و نیز روشی برای تحلیل صحیح تر داده های حجیم تصادفات پیشنهاد داده شده است.
خلاصه ماشینی:
"هزینه-اثر اقدامات ایمنی جادهای را به صورتتعداد تصادفات پیشگیری شده در هرواحد هزینه به کارگیری اقدام مورد نظر تعریفمیشود[10]یعنی: {P(1) ksir ciffart P} {P(2) ksir lanosrep P} {P(3) IDH-xednI tnempoleveD namuH P} {P(4) AEC-sisylanA evitceffE-tsoC P} (به تصویر صفحه مراجعه شود)در روش منفعت-هزینه نرخ سرمایه*هزینه متوسط تصادفات*تعداد تصادفات پیشگیری شده ارزش حال منافع و ارزش حال خالص یک طرح را کسر ارزش حال هزینههای طرح از منافع آن بیانمیکند و استفاده از این روشها معمولا برای انتخاب و ارزیابی اثربخشی طرحها ازجنبههای مختلف ایمنی جاده مثل اقدامات مرتبط به زیر ساختهای جادهای،خودرو و استفادهکنندگان از جاده کاملا مرسوم بوده و میتوانند در مقیاسهایمختلف ملی،منطقهای و محلی و در مراحل مختلف طرحهای حملونقل یعنیطراحی،نگهداری و نوسازی استفاده شوند،نتایج این ارزیابیها میتواند مقایسهایبین گزینههای مختلف سرمایهگذاری در ایمنی با یک بودجه تعریف شده و تأییدکارهای مقرر مثل مقایسه روشهای مختلف اصلاحات ایمنی نقاط حادثهخیز ورتبهبندی سایتهای مختلف برای انجام اصلاحات را در دسترس تصمیم گیرنده قراردهد.
جدول هشت-مثالهایی از مطالعات در رابطه با ACP (به تصویر صفحه مراجعه شود) ضرورت استفاده از ACP در ارزیابی ایمنی جادهای در ایمنی جادهای استخراج مؤلفههای ایمنی جاده و ارتباط این مؤلفهها با هم در برنامهریزی ومدیریت پروژههای بهسازی سطح ایمنی جاده نقش کلیدی دارد و روشهایی که تواناییتحلیل همزمان تعداد بیشتری از متغیرها را دارا باشند از اهمیت ویژهای برخوردارند چرا که لزومبررسی ارتباط چند متغیر محدود با ایمنی جادهای،ثابت فرض کردن دیگر متغیرهاست که ازنظر عملی ناممکن و نتایج حاصله هم درستی لازم را نخواهند داشت و از اینجا میزان اهمیتروشهای تحلیل چند متغیره که قابلیت تحلیل همزمان چند متغیر را فارغ از پیچیدگیهایروشهای آماری دارا هستند،هویدا میشود."