چکیده:
جنگ های صلیبی در شرایطی آغاز شد که اوضاع نامساعد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به همراه درگیری های فرقه ای، بر جامعه ی اسلامی حاکم بود. محققان بر این باورند که تداوم این شرایط در دوره ی جنگ های صلیبی و پس از آن، موجب عدم رویکرد مذهبی نزد مورخان مسلمان نسبت به جنگ های صلیبی از دیرباز شده است. در پژوهش حاضر این پرسش مطرح است که نگرش مذهبی مورخان مسلمان نسبت به جنگ های صلیبی چه بود. نگارندگان، برای پاسخ به این پرسش، با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و آماری نسبت به داده های تاریخی و اصطلاح ها و واژه های مذهبی مورد استفاده در منابع آن دوره، از سوی مورخان مسلمان، و با تاکیدشان بر شاخص های مذهبی، برآن اند نشان دهند که بر اندیشه ی مورخان مسلمان راجع به جنگ های صلیبی نگرش مذهبی حاکم بود؛ و نتیجه مبین آن است که، پس از تسخیر بیت المقدس، مورخان مسلمان با انگیزه و نگاهی دینی حوادث جنگ های صلیبی را مورد پیگیری قرار دادند و این انگیزه ی دینی با ظهور فرماندهانی چون عمادالدین زنگی، نورالدین زنگی و صلاح الدین ایوبی، با تاکید بر جنبه ی جهادی این جنگ ها علیه صلیبی ها از سوی مورخان مسلمان تشدید شد.
خلاصه ماشینی:
"میزان کاربرد کلمهی«الفرنج»در کتابهای تاریخی 488 ه-464 ه ردیف/کتاب/مؤلف/الفرنج ا/ذیل تاریخ دمش/ابن قلانسی(470-555 هق)294/ /2تاریخ العظیمی/ابن العظیمی101/ /3تاریخ دمش ابن عساکر(449-571 ه)26/ /4نزهة المشاق/الإدریسی(449-560 ه)22/ /5الانساب/سمعانی(506-562 ه)23/ /6تاریخ آمد و میافیارین/ابن الارزق(510-572 ه)41/ /7المتنظم/ابن جوزی(510-597 ه)38/ /8صاحب البستان الجامع/العماد اصفهانی98/ /9الجغرافیه/الزهری(متوفای سدهی 6)0/ /10الاعتبار/(ابن منفذ(488-584 ه)225/ /11البرق شامی/عماد الدین اصفهانی(597-673 ه)15 /12الفتح القسی فی الفتح القدسی/عماد الدین اصفهانی(597-673 ه)310/ /13آثار البلاد و أخبار العباد/زکریا محمد بن قزوینی(600-672 ه)22/ /14سفرنامه/ابن جبیر(540-614 ه)30/ /15نصوص من تاریخیه و رحلته/عبد الطیف البغدادی(557 ه)12 1-عماد اصفهانی(1995 م)،البستان الجامع لجمیع،تواریخ اهل الزمان،در الموسوعة الشامیه فی تاریخ الحروب الصلیبیه،چاپ سهیلزکار،دمشق،دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع،صص 168؛ابن اثیر الباهر،ص 154؛ابن اثیر،همان،ج 10،ص 373؛ابن واصلالحموی،همان،ص 571؛ابن نظیف،همان،صص 360،524؛شهاب الدین ابو الفلاح عبد الحی بن احمد العکری الحنبلی(/14061986 م)،شذارت الذهب فی اخبار من ذهب،ج 6،تحقیق الأرناؤوط،دمشق-بیروت:دار ابن کثیر،ط الأولی،ص 337؛نویری،همان،ج 28،صص 277،377.
اگر متغیر بسیار مهم زمان را در این بررسی مدنظر قرار دهیم و براساس متغیر زمان بهتقسیمبندی این دورهی پژوهشی بپردازیم،این نتایج به دست میآید:در سدهی نخست جنگهایصلیبی،ابن قلانسی و ابن منقذ اصطلاح«الفرنج»را بیش از دیگران به کار بردند و در سدهی دومجنگهای صلیبی،که اغلب کتابهای تاریخی تألیف شده در این سده تغذیهکنندهی دادههایتاریخی منابع سایر مورخان در سدههای بعدی تا به امروز دربارهی جنگهای صلیبی است،بهترتیب ابن اثیر در الکامل،ابن واصل در مفرح الکروب،ابو شامه در الروضتین،ابن عدیم در زبدة الحلب،ابو الفداء در مختصر البلدان،و عماد الدین کاتب در الفتح القسی،بیش از دیگر مورخان بر استفاده ازاین اصطلاح اصرار داشتهاند."