چکیده:
شهر زابل در منطقه سیستان با شهرهای کوچک و روستاهای پیرامون تا شعاع تقریبی 40 کیلومتری نزدیک 500000 (نیم میلیون) نفر جمعیت دارا می باشد. بطور کلی شهر زابل و منطقه پیرامون آن ( منطقه پر از ازدحام جمعیتی سیستان) دارای مسائل و ویژگی های خاص خود است که در مقایسه با سایر شهرهای ایران، کمتر می توان چنین شباهت هایی را ارائه نمود. بنابراین در طرح های علمی و اجرایی توجه به ویژگی های خاص منطقه سیتان و به ویژه تجربیات بومی بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به ابعاد فیزیکی - طبیعی شهر زابل پرداخته شده است و در اثنای بررسی، تجربیات بومی و محلی بیان می گردد. با وجود دانش بومی منحصر به فرد در زمان های قبل (چند هزار سال پیش) و وجه جهانی منطقه سیستان، در زمان حاضر بکار گیری دانش بومی نسبت به چند هزار سال قبل، بسیار ضعیف بوده است و با توجه به بررسی مسائل محیط طبیعی و مسائل فیزیکی (کالبدی) شهر، می توان دانش بومی و مشارکت مردمی بنا به دلایلی نتوانسته است به خوبی عمل نماید که بطور کلی این عوامل در ایجاد تفکر ناپایداری در اجرای امور و ضعف نظام شهری (discipline)زابل بی تاثیر نبوده است و در مقایسه با برخی شهرهای هم مرز همانند بیرجند، شوسف و...تفاوت های بسیار زیادی دارد. بررسی و نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که به سبب مسائل موجود (طبیعی و فیزیکی - کالبدی) شهر زابل یک نگاه ترکیبی می پذیرید (ترکیب دانش بومی و شیوه های مشارکت مردمی با فناوری های نوین).تغییر الگوی فیزیکی و کالبدی شهر همگام با زیرساختهای فنی موجود در منطقه نبوده و بر عکس آن هم دانش بومی نتوانسته است با فناوری های نوین تلفیق مناسبی داشته باشد نتیجه اینکه در مسائل فیزیکی -کالبدی شهر، پیچیدگی ها بیشتر خواهد شد. بنابراین می بایست در بخش علمی و اجرایی با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد منطقه زابل، دنبال تلفیق دانش بومی و فناوری های نوین با ابتکارات جدید رفت که در این مقاله سیستم پشتیبانی آتوماتای سلولی جهت حال مساله کاربری زمین با توجه به سیستمهای جدید کامپیوتری و ارتباطی ( ارتباط مشارکتی) ارائه گردیده است. این سیستم متناسب با زیرساخت ها و فناوری های نوین شبکه ای،نقشه ای، ماهواره ای، سیستم های بدون سیم (wireless)،ارتباطی(mobile base) و مخابراتی می باشد و می تواند در افزایش سرعت فعالیتها، امنیت و مشارکت مردمی بصورت پویا و هوشمند عمل نماید. همچنین نتایج نشان می دهد که در برخی قسمت ها همانند فاضلاب شهری نیاز به فناوریهای نوین و ابتکارات است که بتواند پاسخگوی جمعیت زیاد( با توجه به ظرفیت اکولوژیک و منحنی s شکل) باشد. در حالیکه در برخی قسمتهای دیگر همانند نظافت سطح شهر، آموزش های مناسب، توسعه درونزای مردمی، مشارکت مردمی و نگهبان محله می تواند کارآیی سیستم نظافت شهری را بهبود بخشد و در جهت نائل شدن به الگوی تعادل کاربری زمین شهری در شهر زابل نیاز به همکاری بین بخش (بین سازمانی) و مشارکت مردمی است.
Zabol, in accompany with towns and villages which are approximately
40km far from it, is located in Sistan region with a population of half a
million. In general, Zabol and the region around it- the crowded area
in Sistan-has its special problems and characteristics, which don’t resemble
that of other cities in Iran. Therefore, paying attention to the
special characteristics of Sistan region and in particular, the indigenous
experiences in scientific and executive projects is of importance. This
article deals with the physical-natural aspects of Zabol and is expressed
through consideration of indigenous and local experiences. With respect
to the unique indigenous knowledge thousand of years ago, and
the global prestige of Sistan region, at present utilization of knowledge
compared with a few thousand years ago has been so weak, and with
respect to consideration of natural environment issues and physical issues
of the city, it can be claimed that indigenous knowledge and public
cooperation has not been able to act properly, so that these factors have
contributed to nonexistence of sustainability thought in implementation
of affairs; and weakness of urban discipline in Zabol.
It is noteworthy that circumstances in this city, compared with its adjacent
cities like Birjand and Shousef, are totally different. The results of
the present research indicate that due to the existing natural, physical
and somatic issues, Zabol requires an incorporated outlook (combination
of indigenous knowledge and manner of public cooperation with
modern technologies).The change in the physical and somatic pattern of
the city has not been in line with the existing technical infrastructures,
experiences, has challenged these organizations and raises legal and executive
gaps and doubles the importance of NAJA’s role due to its vast
and close relationship with the government and public.