چکیده:
آرشیو مدیریت امور اسناد و مطبوعات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی دارای مجموعه های بسیار بزرگ و با ارزشی در موضوعات متنوع تاریخی می باشد. یکی از این موضوعات امور نظامی می باشد، که به لحاظ محدوده جغرافیایی تقریبا تمام کشور را در برمی گیرد. در میان این قسمت از اسناد، سند منحصر به فردی تحت عنوان کتابچه دستورالعمل خراسان موجود می باشد که در آن، بودجه نظامی ایالت خراسان از جمله منطقه قاینات درسال 1282 هجری قمری تعیین شده است. از نکات قابل توجه این سند، وجود چارت کامل پرسنلی فوج پیاده نظام قاینات در سال مذکور می باشد که بر اساس سلسله مراتب، از بالاترین رده تا پایین ترین رتبه نظامی تنظیم گردیده و تنها سند آرشیو می باشد که اشاره به ساختار تشکیلاتی فوج قاینات دارد. مقاله پیش رو در صدد است تا محتوای اطلاعاتی سند مذکور را در قسمتی که مربوط به قاینات می باشد، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در راستای این هدف سعی شده تا ضمن معرفی ساختار تشکیلاتی فوج مورد نظر، اطلاعات تکمیلی دیگری نیز در زمینه پرداخت حقوق، نوع لباس، سلاح و ادوات جنگی به آن افزوده شود. از این رو ضمن استفاده از اسناد مرتبط در همان سال، از سالهای نزدیک به آن و همچنین منابع چاپی، نیز کمک گرفته شده است. ارائه این مباحث می تواند مساعدتی به محققین و پژوهشگران جهت شناخت هر چه بیشتر اوضاع نظامی منطقه قاینات باشد.
خلاصه ماشینی:
"3 - دسته بالابانیان: شیپورچی: 10 نفر - محمد شیپورچی باشی طبال: 18 نفر - علی طبال باشی نی زن: 20 نفر - میرعلی نی زن باشی 4 - رسته بهادران محمود سلطان (فرمانده ) 88 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر - وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 15 نفر - اسدالله سرجوقه جوخه دوم: 20 نفر - محمد شریف سرجوقه جوخه سوم: 19 نفر - داوود سرجوقه جوخه چهارم: 26 نفر - محمد سرجوقه 5 - رسته اول محمد سلطان (فرمانده ) 95 نفر ارباب مناصب ( نایب2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 18 نفر - علی سرجوخه جوخه دوم: 19 نفر - ذوالفقار سرجوخه جوخه سوم: 19 نفر - ابراهیم سرجوخه جوخه چهارم: 26 نفر - میر علی سرجوخه 6 - رسته دوم عباس قلی سلطان (فرمانده ) 91 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 19 نفر - کریم سرجوخه جوخه دوم: 19 نفر - نجف سرجوخه جوخه سوم: 19 نفر - نوروز سرجوخه جوخه چهارم: 26 نفر - حسن سرجوخه 7 - رسته سوم محمدسلطان (فرمانده ) 93 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 19 نفر - میر محمد سرجوخه جوخه دوم: 19 نفر - غلامرضا سرجوخه جوخه سوم: 27 نفر - محمد سرجوخه جوخه چهارم: 20 نفر - حسین سرجوخه 8 - رسته چهارم آقا علی سلطان (فرمانده ) 94 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 19 نفر - محمد سرجوخه جوخه دوم: 19 نفر - میر محمد سرجوخه جوخه سوم: 24 نفر - علی سرجوخه جوخه چهارم: 24 نفر - محمد سرجوخه 9 - رسته پنجم میر علی سلطان (فرمانده ) 91 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 20 نفر - حسنقلی سرجوخه جوخه دوم: 20 نفر - محمد حسین سرجوخه جوخه سوم: 21 نفر - محمد سرجوخه جوخه چهارم: 22 نفر - ملا محسن سرجوخه 10 - رسته ششم میرزا حسن سلطان (فرمانده ) 91 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 20 نفر - علی سرجوخه جوخه دوم: 20 نفر - علی اکبر سرجوخه جوخه سوم: 20 نفر - احمد سرجوخه جوخه چهارم: 23 نفر - محسن سرجوخه 11 - رسته مخبران عبد الرحیم سلطان (فرمانده ) 91 نفر ارباب مناصب ( نایب 2 نفر – وکیل 5 نفر ) جوخه اول: 20 نفر - حسین سرجوخه جوخه دوم: 20 نفر - احمد سرجوخه جوخه سوم: 20 نفر - مهدی سرجوخه جوخه چهارم: 23 نفر - حسین سرجوخه درکنار هر فوج سمت ها و مشاغل دیگری هم وجود داشت که به طور غیر مستقیم مشغول به خدمت بودند که نام و شرح وظایف آنها به شرح ذیل بود: قراول؛ مأمورین حفاظت از طرق و شوارع و پل ها و انتظام دادن به افواج (استرابادی،1341: 572) یساول؛ کسانی بودند که اوامر شاه را به اشخاص و رسته های نظامی می رساندند."