چکیده:
ساگارتیان نام چهاردهمین ساتراپی هخامنشی و پنجمین قومی است که در کتیبه بیستون، نام آنها در کنار شمایل چیتره تخمه و در کتیبه داریوش در تخت جمشید آمده است. با توجه به این که نام این قوم هم در میان اقوام شرق ایران و هم در میان اقوام غربی آمده، در اینجا به ریشه شناسی این قوم و اینکه در دوره هخامنشی از چه جایگاهی برخوردار بوده اند، می پردازیم. هدف از این پژوهش بررسی و شناخت ساگارتیان ساکن در قلمرو هخامنشیان چه در زمانی که محل سکونت آنها در غرب ایران و چه زمانی که در شرق نام برده شده، می باشد. آن گونه که از متون بر می آید، قوم ساگارتی در شرق و غرب ایران حضور داشته، و البته هر بخش از این قوم به صورت جداگانه و مستقل از یکدیگر عمل می کرده اند. ساگارتیان شرقی نسبت به ساگارتیان غربی بیشتر معروف بوده و در کتیبه داریوش در تخت جمشید و نقش آنها در پلکان شرقی آپادانا از ساگارتیان شرق نام برده شده در حالی که در مورد ساگارتیان غرب در کتیبه داریوش در بیستون آمده است. نشانه های حضور این قوم در شرق ایران را در قرون سوم و چهارم هجری در منطقه قهستان با نام اکراد شاهد هستیم.
خلاصه ماشینی:
"هدف اصلی تحقیق این است که می خواهیم بدانیم: ساگارتیان که به عنوان یک قوم کوچ نشین در دوره هخامنشی مطرح بوده، از چه جایگاهی برخوردار بوده اند؟ در ضمن آیا مکان و موقعیت جغرافیایی که برخی از مورخین آن را منطقه قهستان دانسته اند می تواند با توجه به متون و شواهد تاریخی و باستانشناسی مورد تأیید قرار گیرد یا خیر؟ نام و واژه ساگارتی اسه گرته و به یونانیsagartia ساگارتی یا Saga‚rtioi، و به اکدی(س-گ- ار- ت- ا- ا sa-ga-ar-ta-a-a) در ایلامی AÞ-Þa‚-kar-ti-ia نام قومی است که در دوران هخامنشی و در اواخر قرن ششم ق.
Arbaira پارسی ها به چندین قبیله تقسیم می شوند قبایلی که کورش به آن اجتماع دعوت کرده بود و برای شورش بر ماد ها مجهز می کرد همان قبایلی بودند که تمام عناصر پارس از آنها متابعت می کردند این قبایل عبارت بودند از: پازارگادی ها، مارفی ها، ماسپ ها، که از بین این قبایل اصیل ترین آنها قبیله پازارگادی ها بود و اما قبایل دیگر پارس عبارت بودند از: پانتالیه ها، دروزی ها و ژرمنی ها که همه کشاورز و رعیت پیشه اند و نیز چند قبیله دیگر که صحراگردند از این قرار است: دائن ها، ماردها، دروپیک ها و ساگارتی ها(هالیکارناسوسی، 1339: 211).
گذشته از این مرداها و یا «امرداها»ی نیمه صحرانشین و ساگارتیان که نامشان در تألیفات زمان باستان آمده نیز درآن نواحی ساکن بوده اند و بارها زیکرتو و ساگارتیان را یکی دانسته اند و اگر این حدس درست باشد پس میان ایشان برخی قبایل ایرانی وجود داشته و وجود بعضی نام های ایرانی در قرن هشتم در اراضی مزبور شاهد این مدعی است و ساگارتیان که نامشان در تألیفات زمان باستان آمده در آن نواحی سکنی داشتند، یعنی در آندیا و یا زیکرتو در کشور دالیان و محتملا گیزیل بوندا (همان: 210؛ ضیاءپور، بی تا: 347)."