چکیده:
با وجود گذشت نزدیک به سه دهه از طرح نظری و اجرایی قانون بانکداری بدون ربا در ایران همچنان تمایلی از سوی نظام بانکی به اجرای واقعی عقد مشارکت وجود ندارد. بررسی ها نشان می دهد یکی از مهم ترین علل این عدم رغبت، وجود مسئله «خطر اخلاقی» است. از طرف دیگر موسسات مالی که به اجرای این عقد می پردازند، از یک طرف به دلیل بالا بودن هزینه نظارت و از طرف دیگر باور نداشتن تاثیر نظارت بر کاهش بدهی های بانکی در این نوع تامین مالی، در اجرای صحیح عقد دچار مشکل می شوند و حتی به سود مورد نظر خود دست نمی یابند.ساختار این مقاله به این صورت است که در بخش نخست، تا حد امکان مبانی نظری مسئله خطر اخلاقی که به ادبیات کارگزار ‐ کارفرما در تئوری نمایندگی مربوط است بررسی خواهد شد. سپس با ارائه الگویی کاربردی شرایط به وجود آمدن مسئله خطر اخلاقی در قرارداد مشارکت بین بانک و بنگاه تبیین و درنهایت استراتژی هایی مانند استفاده از کمیته نظارت، بازرسی مستمر و... برای بانک به منظور کاهش احتمال خطر اخلاقی ارائه خواهد شد. این مقاله درصدد است با ایجاد رویکرد جدیدی به قراردادهای مشارکت محور در تحقیقات پولی و مالی، گامی موثر در جهت هموار نمودن بسترهای استفاده بیش از پیش عقود مشارکتی در بازارهای پولی و مالی کشور فراهم نماید.
خلاصه ماشینی:
ایـن مشـکل بـه دو صـورت رخ می دهد: حالت اول وقتی به وجود می آید که کارگزار، طبق منافع شخصی خود، انگیزه پیـدا می کند تا از شرایط قرارداد منعقد شده خارج شود؛ زیرا کارفرما اطلاعات لازم در خصوص اجرای قرارداد و انجـام عملیـات لازم توسـط کـارگزار را نـدارد؛ حالـت دیگـری از خطـر اخلاقی ، اعلام نکردن سود واقعی فعالیت مورد نظر است .
2. Khan, Tariqullah 66 جستارهای اقتصادی ایران / س٩ / ش١٧ / بهار و تابستان ١٣٩١ یک طرح از روش مشارکت استفاده نماید، در آن صورت تحقـق تعامـل سـازنده در قالـب رابطه نمایندگی میان کارفرمای نوعی که می تواند بانک باشد _ و کـارگزار، تنهـا بـر فـراهم بودن وضعیت اقتصادی مناسب متکی نیست ؛ بلکه به امانتداری و صداقت مجری طـرح و حسن نیت او نیز بستگی دارد و اینها اموری است که بـه دشـواری مـی تـوان هنگـام عقـد قرارداد مالی تحقیقات مکفی از آنها به عمل آورد؛ از این رو این موارد برای صاحب سـرمایه و تأمین کننده منابع مالی به آسانی قابل کشف نیست (القری بن عید، ١٣٨٤، ص١٨١).
مواردی که به مدل اضافه شده است ، شامل بررسی و تحلیل عوامل مختلفی اسـت کـه موجب افزایش یا کاهش احتمال بروز خطر اخلاقی از سوی مجری و احتمال بازرسی توسـط بانک می شوند تا براساس این تحلیل ، پیشنهاداتی به منظور بهبود مسئله خطـر اخلاقـی ارائـه شود.
A. (2000), "Islamic Business Contracts, Agency Problem and The Theory of The Islamic Firm" International Journal of Islamic Financial Services, vol.