چکیده:
شعر حافظ که آینه دنیای خیال انگیز و رازآلود وی است، به دلیل پیچیدگی های معنایی و هنرورزی های زبانی، همواره از متون باز و تفسیرپذیر به شمار آمده و درباره آن از منظرهای گوناگون سخن رفته است. نقد کهن الگویی آثار ادبی از فروع نقدهای روان شناختی است که در دهه های اخیر همچون مطالعات میان رشته ای دیگر رونق و روایی یافته است. این نقد که به بررسی مضامین و تصاویر کهن الگویی در نهاد انسان ها می پردازد، راه را برای ژرف کاوی های بعدی آثار ادبی می گشاید و نشان دهنده جهانی بودن پیام انسانی و احساسات شاعران هنروری همچون حافظ است. در این پژوهش با دید مکتب روان کاوی یونگ و از منظر کهن الگویی به جهان شعری حافظ نگریسته شده و به شخصیت پررنگ و تکرار شونده پیر در دیوان او پرداخته شده است؛ بررسی مقایسه ای چهره پیرمغان با کهن الگوی پیر خردمند یونگ، نشان دهنده شباهت بسیار و یا حتی انطباق کامل وی با آن تصویر کهن است.
خلاصه ماشینی:
ایـن نقـد کـه بـه بررسـی مضامین و تصاویر کهن الگویی در نهاد انسان ها می پردازد، راه را برای ژرف کاوی های بعدی آثار ادبـی مـی گشـاید و نشـان دهنـدة جهانی بودن پیام انسانی و احساسات شاعران هنروری همچون حافظ است .
در این پژوهش با دید مکتـب روان کـاوی یونـگ و از منظر کهن الگویی به جهان شعری حافظ نگریسته شده و به شخصیت پررنگ و تکرار شونده پیر در دیوان او پرداخته شده اسـت ؛ بررسی مقایسه ای چهره پیرمغان با کهن الگوی پیر خردمند یونگ ، نشان دهندة شباهت بسیار و یا حتی انطباق کامل وی با آن تصویر کهن است .
در این پژوهش پس از پرداختن به مباحثی چون تبیین ماهیت کهن الگو، خاستگاه و انواع آن به ایـن پرسـش مقدر پاسخ داده می شود که در نظام اندیشگی و شعری حافظ کدام تصویر کهن الگویی به گونه ای پررنگ و مؤثر بروز کرده است ؟ اشکال این بروز و نمود چگونه است ؟و دیگر این که بـین ظهـور کهـن الگـوی پیـر فرزانـه در اشعار حافظ و تعاریفی که یونگ با استناد به خواب ها و رویاها و داستان ها از آن ارائه کـرده اسـت ، چـه وجـوه تشابه و یا تفارقی وجود دارد؟ در این نوشته ، تصحیح اقای دکتر خانلری اساس قرار داده شده است ؛ تنها در یک مورد و در استناد به مثنوی ساقی نامه ، به نسخه علامه قزوینی و دکتر غنی استناد شده است ؛ بدان دلیل که این مثنوی در نسخه دکتر خانلری نیامده است .
(کادن ١٣٨٦: ٣٩) این اصطلاح که در صد سال اخیر رواج یافته است ، در چند حوزه علمی از جمله روان شناسی ، انسان شناسی و نقد ادبی کاربرد دارد؛ که کاربرد وسیع آن در ادبیات به پیدایی شاخه ای از نقد، به نام نقد کهن الگویی یا نقـدی نمونه ازلی ٢ منجر شده است .