چکیده:
آیه 33 سوره مائده مبنای تبیین موضوع و حکم محاربه با خدا و رسول و افساد فی الارض است. با توجه به تفاسیر و روایات وارده در این خصوص فقهای شیعه محاربه را بر کشیدن سلاح برای ترسانیدن مردم تعریف کردهاند، اما از تعریف امام خمینی شرط سومی نیز برای آن به دست میآید که عبارت است از قصد افساد در زمین. مجازات محاربهکنندگان با خدا و رسول نیز در آیه مذکور چهار نوع تعیین شده است که عبارتاند از کشتن، بر دار زدن، بریدن دست و پای مخالف و تبعید از محل زندگی. در روایات برای تعیین حد محارب، سه روش ترتیب، تخییر و تخییر ترتیبی بیان شده که قول مشهور فقهای شیعه و به تبع آن در قانون مجازات اسلامی قول به تخییر است و انتخاب هر یک از حدود چهارگانه به اختیار حاکم واگذار شده است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به تفاسیر و روایات وارده در این خصوص فقهای شیعه محاربه را بر کشیدن سلاح برای ترسانیدن مردم تعریف کرده اند، اما از تعریف امام خمینی شرط سومی نیز برای آن به دست می آید که عبارت است از قصد افساد در زمین .
مجازات محاربه کنندگان با خدا و رسول نیز در آیۀ مذکور چهار نوع تعیین شده است که عبارت اند از کشتن ، بر دار زدن ، بریدن دست و پای مخالف و تبعید از محل زندگی .
طبق تفسیر اول ، شیخ طوسی (١٣٦٥ش : ج ٢، ص ١٨٦)، علامه طباطبایی (١٣٩٠ق : ج ١٠، ص ١٨٨) و آیت الله مکارم شیرازی (١٣٨٢ش : ج ٤، ص ٣٥٩) قائل اند به اینکه جملۀ «و یسعون فی الارض فسادا» جنبۀ تأکیدی دارد، نه تأسیسی و آیۀ مذکور تنها عنوان محاربه را مطرح کرده است ، زیرا آیه یک موضوع و مبتدا بیشتر ندارد و عبارت «یحاربون الله » و «یسعون فی الارض فسادا» هر دو صله هستند که با واو عطف به هم مربوط شده اند که دلالت بر جمع بین آنها دارد، یعنی برای تحقق محاربۀ مورد نظر در آیۀ مذکور عنوان «افساد فی الارض » هم باید محقق شود، بنابراین آیه مخصوص محاربه است و افساد فی الارض عنوان جداگانه ای از آن نیست .
در آیۀ ٣٣ سورة مائده «افساد فی الارض » عطف بر «محاربه » شده و موضوع حد قرار گرفته است و عطف افساد بر محاربه ، قرینه ای است بر اینکه محاربه با خدا و پیامبر باید به صورت افساد در زمین و سلب امنیت باشد، زیرا با این کار وضع زندگی مردم آشفته می شود و افساد در زمین محقق خواهد شد.