چکیده:
دانش معنا شنا سی یکی از شاخه های زبان شنا سی است که به بررسی معنا در بافت کلام می پردازد. در این جستار سعی بر آن است تا به بررسی معنا شناسی اوزان افعال در قرآن کریم بپردازیم. مطالعه روابط در درون این حوزه معنایی، شامل کشف وزن های اشتقاقی و حوزه های معنایی صرفی و سپس یافتن پیوند معنایی میان این اوزان است. در پژوهشهای معنا شناسی و تصریفی این قاعده روشن است که ساختار و معنا با یکدیگر در تعامل هستند و تعداد حروف کلمه دارای رابطه مستقیم با افزایش کمی و کیفی معنای واژگان است. در نتیجه تفاوت معنایی که در اوزان افعال است، برگرفته از تفاوت در بناء و ساختار این افعال است؛ ولی در اصل و ریشه در یک میدان معنایی قرار می گیرند و با یکدیگر دارای پیوند معنایی هستند. پس در زبان شناسی نوین بحث ترادف محض درون زبانی تقریبا منتفی است و این نکته موید این مطلب است که در حوزه معناشناسی زبان، الفاظ و کلمات به طور کامل مترادف نیستند، بلکه متقاربه المعنی هستند.
خلاصه ماشینی:
ابن جنی گوید: فمهل الکافرین، تغییر داد لفظ را برای اینکه خدا خواست تأکید کند مهلت دادن را و مکروه داشت تکرار همان لفظ را پس چون اعاده لفظ دشوار بود از آن منحرف شد، از آن بعضی به تغییر دادن مثال و منتقل شد از لفظ فعل بلفظ افعل و فرمود امهلهم (و نفرمود مهلهم) و چون تکرار سوم مشقت داشت ترک لفظ نموده و معنی را آورد و گفت رویدا»27 توجه به این نکته ضروری است که بین این دو وزن تقارب معنایی وجود دارد با این تفاوت که إمهال بر دفعی بودن و تمهیل بر تدریج دلالت میکند، پس تغییر در دو وزن، تغییر در معنا را به همراه دارد.
»67 و شاهد این استدلال این آیه کریمه است: ﴿وإذ أسر النبی إلی بعض أزواجه حدیثا فلما نبأت به وأظهره الله علیه عرف بعضه وأعرض عن بعض فلما نبأها به قالت من أنبأک هذا قال نبأنی العلیم الخبیر﴾ (تحریم:3) («به خاطر بیاورید» هنگامی را که پیامبر یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت؛ ولی هنگامی که وی آن را افشا کرد و خداوند پیامبرش را از آن آگاه ساخت، قسمتی از آن را برای او بازگو کرد و از قسمت دیگر خودداری نمود؛ هنگامی که پیامبر همسرش را از آن خبر داد، گفت: «چه کسی تو را از این راز آگاه ساخت؟» فرمود: «خداوند عالم و آگاه مرا باخبر ساخت!») «مشاهده میشود که در این آیه شریفه نفرمود: أنبأنی بلکه فرمود نبأنی که از حیث معنا بلیغتر باشد و تنبیهی بر حقیقی بودن آن و اینکه از جانب خداست باشد»68 «أبدل» باب «إفعال»: إبدال عوض گرفتن است؛ یعنی اینکه چیزی عینا جایگزین چیزی دیگر شود.