چکیده:
شکاف میان نظر و عمل اخلاقی یکی از مسائل مهم فلسفه اخلاق و از جمله مهم ترین دغدغه های فیلسوفان تعلیم و تربیت است. با تحلیل رابطه میان معرفت و عمل و تعیین عناصری که به نحوی در عمل ارادی آدمی دخیلند و نحوه تعامل آنها می توان به دلایل و ریشه های بروز این شکاف پی برد و نظریه های تربیتی را به گونه ای اصلاح نمود که برون داد آنها افرادی عالم و عامل باشد.در این مقاله مبادی عمل ارادی با تاکید بر نقش ادراکات اعتباری دلیل بروز شکاف مورد کاوش قرار گرفته و راه حل کلی برای از میان برداشتن این شکاف پیشنهاد شده است.براساس دیدگاه علامه طباطبایی شکاف میان نظر و عمل به وجود اشکال در سیستم اعتبارسازی انسان در لحظه عمل مربوط می شود که ناشی از ضعف اراده و مقاومت نفس در برابر هواهای نفسانی است. از نظر علامه، ایمان (و تقوا) می تواند اراده اخلاقی را تقویت، و شکاف میان نظر و عمل را از میان بردارد
The gap between theory and ethical action is known an important problem in ethics and education. Analyzing the relationship between theory and ethical action and deciding the elements having to do with optional actions of human and their interaction, one may perceive the reasons and roots of the gap and, on this basis, improve educational theories to attain the harmony between theory and action. This paper, paying attention to the principles of optional actions with regard to the part of indirect perceptions and the cause of the gap, has presented a solution for the problem. As is understood by Allamah Tabatabaei`s view, the gap lies in a failure in human system of indirect perceptions when willing to action. In other words, the gap can be considered as the weakness of human will in opposing mental obstacles against ethical decision and action.
خلاصه ماشینی:
براساس دیدگاه علامه طباطبایی شکاف میان نظر و عمل بهوجود اشکال در سیستم اعتبارسازی انسان در لحظه عمل مربوط میشود که ناشی از ضعف اراده و مقاومت نفس در برابر هواهای نفسانی است.
در این مقاله با توجه به نوآوریهای فلسفی علامه طباطبایی از جمله نظریه ادراکات اعتباری و همچنین، احاطه علمی کمنظیر ایشان بر تفسیر قرآنکریم بهعنوان مهمترین متن راهنمای بشر، سعی بر این است که شکاف میان نظر و عمل اخلاقی از دیدگاه ایشان تحلیل و تبیین شود و به این سؤال مهم پاسخ داده شود که چرا انسان بهرغم شناخت خوبیها و بدیها، در لحظه عمل، فعل حسن را وا میگذارد و عمل قبیح را انجام میدهد.
با توجه به اعتباریات عملی علامه و نقشآفرینی آن در تحقق عمل ارادی روشن میشود زمانی که از شکاف میان نظر و عمل سخن میگوییم، منظور از معرفتی که ممکن است بدان عمل نشود، معرفت از نوع ادراکات حقیقی انسان و نیز ادراک اعتباری حسن و قبح افعال فینفسه است؛ نه ادراک اعتباری حسن و قبح در مقام صدور از فاعل.
(رخشاد، 1388: 330) یعنی عقل عملی که مسئول اعتبارسازی است، مقدمات حکم خود را بهجای اینکه از عقل نظری بگیرد، از شهوت و غضب میگیرد و بهدنبال این اعتبارسازی، اراده فعلی که حسن تشخیص داده شده، از نفس نشئت میگیرد و عمل مورد نظر تحقق مییابد.