چکیده:
باورها و فرهنگ و معتقدات عوام بازتاب چشمگیری در متون ادب فارسی به ویژه در آثار منظوم ما دارند و شاعران پارسی گو به شکل های مختلف از آن ها بهره گرفته اند. از این رو در نظر داشتن این موضوع، گاه در تصحیح یک متن و تشخیص یک ضبط مرجح، کارگشا خواهد بود. این مقاله چنین دیدگاهی را دنبال می کند و نگارندگان بر همین اساس و بنا بر یک باور عامیانه دیرین، دو بیت از حدیقه الحقیقه سنایی را بررسی کرده و نظر پیشنهادی خود را درباره آن ارائه داده اند. همچنین برای مستند شدن گفتار، با طرح بیت هایی چند از شاعران دیگر در پیوند با همین باور عامیانه، صورت مرجح آن ها را پیشنهاد کرده اند که می تواند در آینده در تصحیح ها ، گزیده ها و شروح حدیقه مورد توجه واقع شود.
Culture and folk beliefs are noticeably reflected in Persian literature in general and in its poetry in particular. Paying attention to such beliefs is sometimes useful while correcting a text and identifying a preferred record. On this basis، the present article examines two verses of Sanai’s Hadiqa al-Haqiqa and offers the proposed correction. Verses from other poets have been presented to further substantiate the claim. The findings of this study can subsequently be addressed in the future commentaries and critical editions of the work
خلاصه ماشینی:
"این نتیجه زمانی تقویت شد و به قطعیت رسید که بیتی را یافتیم که تصور هیچ گونه تصحیفی در ضبط «خیار» و «چنار» در آن نمی رفـت و ثابت می کرد که مثل «آتش از خیار جستن » هم در گذشته - چه برخاسته از تصحیف و اشتباه کاتبان باشد و چه برساختة خود شاعران از باور عامیانة آتش و چنار- رایج بوده است و بیت هایی با ضـبط «خیـار» را هم باید اصیل دانست ، و آن بیتی است از شمس فخری - شمس الدین محمد بن سعید معروف به شـمس فخری از نثرنویسان قرن هشتم هجری - که در امثال و حکم نقل شده است : پنداشت دشمنت که به اندیشة محال تـــاند که آتشـــی بجـــهاند ز غاوشو (نقل از دهخدا، ١٣٥٢: ١٦/١) دهخدا در لغت نامه به نقل از فرهنگ اسدی در معنای کلمة «غاوشو» می نویسد: «خیاری است که برای تخم نگهدارند و بزرگ شود»."