چکیده:
چهارتاقی قصرشیرین معروف به چهارقاپی با اضلاع 25 متر یکی از بزرگترین آتشکدههای ایران در دوره ساسانی بهشمار میرود که با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستانشناختی احتمالا در اواخر این سلسله ساخته شده است. بنای مذکور که در مجاورت کاخ خسرو قرار داشت، معبدی برای ساکنان کاخ بهشمار میرفت تا تشریفات دینی خود را در آن بهجای آورند. مجاورت این بنا با کاخ نشانگر وابستگی دین و دولت در حکومت ساسانی به یکدیگر است. چهارقاپی با وجود اینکه توسط رومیان تخریب و بعدها با تغییر حکومت و مذهب در ایران به حال خود رها شد، با گذشت زمان طولانی از ساخت آن، دارای پی و گوشوارهای بسیار مستحکم و جالب توجه است که عظمت آن را در زمان آبادانی آشکار میسازد. چهارقاپی با چهار درگاه ورودی در زمره آتشکدههایی قرار دارد که علاوهبر دارا بودن دالان طواف، از تزیینات معماری داخلی فوقالعاده زیبایی نیز برخوردار بوده است. پیرامون این سازه مذهبی مجموعهای از اتاق و تاسیساتی قرار داشته که در سالهای اخیر بخشهایی از آنها در نتیجه کاوشهای باستانشناسی کشف و تا حدودی مرمت شده است. سبک معماری این بنا کاملا ساسانی و با استفاده از مصالح بومآورد از قبیل لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و بر فراز آن گنبدی رفیع قرار داشته است. این مقاله کوشیده است تا با استفاده از منابع مورخین و جغرافیانگاران دوره اسلامی (رهیافت تاریخی) و نیز پژوهشهای باستانشناسی سیمای روشنی از چهارقاپی ارایه و عملکرد آن را به عنوان یکی از مراکز دینی ساسانیان در اواخر این سلسله در کوست خوربران آشکار سازد.
خلاصه ماشینی:
چهارقاپی، آتشکد های در کوست خوربران* رضا مهرآفرین ** ابراهیم احمدی هدایتی *** چکیده چهارتاقی قصرشیرین معروف به چهارقاپي با اضلاع 25 متر یکی از بزر گترین آتشکد ههای ایران در دوره ساسانی به شمار م یرود که بااستناد به منابع تاریخی و شواهد باستا نشناختی احتمالاً در اواخر این سلسله ساخته شده است.
چهارقاپی با وجود این که توسط رومیان تخریب و بعدها با تغییر حکومت و مذهب در ایران به حال خود رها شد، با گذشت زمان طولانی ازساخت آن، دارای پی و گوشواره اي بسیار مستحکم و جالب توجه است که عظمت آن را در زمان آبادانی آشکار م یسازد.
چهارقاپی با چهار درگاه ورودی در زمرة آتشکد ههایی قرار دارد که علاوه بر دارا بودن دالان طواف، از تزیینات معماری داخلی فوق العادهزیبایی نیز برخوردار بوده است.
گنبد این بنا كه یکی از بزر گترین گنبدهای شناخته شده دوره ساسانى است، بر روى چهار گوشوارة نوك تيز مانند كاخ فيروزآباد قرار داشته است.
Plan of Chahār Qāpi; Source: Archive of Cultural Heritage Tourism and Handicrafts of Qasr-e Shirin شرقی و در خارج بنا یک سکوی آجری دیگر به ابعاد ٢٥٥ × ١٤٤ سانتی متر دیده می شود که با ملات گچ ساخته شده است.
با توجه به مورد اخیر و مجاورت چهارقاپی در کنار کاخ خسرو م یتوان نتیجه گرفت که این بنا هم زمان با کاخ و دیگر تأسیسات شاهی ساخته شده و احتمالاً محل برگزاری مراسم دینی ساکنان کاخ بوده است.
Safarnameh-e Pietro Della Valle, Translated from the Italian by Shafa, Sh. Tehran: Elmi Farhangi Publication.