چکیده:
سازمان نوسازی شهر تهران مطالعات گسترده ای را بر روی خصوصیات مختلف بافت های فرسوده انجام داده است که می توان آنها را به دسته های مختلف مانند مشکلات فضایی، اجتماعی، محیط زیستی، قانونی و مشکلات اقتصادی تقسیم کرد. این مشکلات با اینکه در دسته بندی های مختلف طبقه بندی می شود، اما هریک بر روی دیگری نیز تاثیر می گذارد. از جمله دستاوردهای سازمان نوسازی می توان به تهیه طرح ویژه نوسازی اشاره کرد. درک سازمان فضایی از مباحث مهم طراحی و برنامه ریزی شهری در این طرح است که اهمیت آن در توسعه و بهسازی بافت های فرسوده پررنگ شده است. در طرح ویژه نوسازی، درنظرگرفتن بافت های فرسوده در کل سازمان فضایی شهر و تعیین نقش آنها در نظام شهری، به عنوان راه حلی برای خارج کردن این فضاها از زون های بسته به عنوان یک راه حل در نظر گرفته شده است. نکته مورد سوال این مقاله این است که در مطالعات انجام شده هیچ روش و راهکار کاربردی برای درک پیچیدگی سازمان فضایی شهر و نقش بافت های فرسوده در آن ارائه نشده و نحوه برخورد با جدا افتادگی فضایی بافت های فرسوده، روایی و بدون ارایه مدارک مستدل است. این در حالی است که در شهرسازی امروز، نظریه ها و روش های کاربردی مختلفی برای تحقیق در این باب ارائه شده است. این مقاله در جهت مشارکت در طرح ویژه نوسازی، خصوصیات فضایی بافت های فرسوده را از طریق روش چیدمان فضا (Syntax Space) و براساس تئوری حرکت طبیعی (Natural Movement) مورد بررسی قرار داده است. همچنین برخی از خصوصیات فضایی شهر تهران در جهت شناخت پیچیدگی سازمان فضایی و مشارکت در ارتقای امکان پذیری اجرای طرح ویژه نوسازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق ارائه مدارک مستدل درباره چگونگی جدا افتادگی فضایی بافت های فرسوده از ساختار شهر تهران و رفع نقص روایی بودن مطالعات تاریخی می باشد. همچنین نتایج تحقیق تفاوت بین جدا افتادگی فضایی اجباری و انتخابی را در بافت های مختلف شهری پررنگ کرده و روشی کاربردی را در جهت شناخت این پیچیدگی ارائه می دهد.
خلاصه ماشینی:
جدا افتادگی فضایی، اجتماعی و اقتصادی این بافتها از سیستم شهری از مهمترین معضلات بافتهای فرسوده بوده و در این راستا سازمان نوسازی شهر تهران بر این اعتقاد است که هرگونه فعالیت احیاگر که در مقیاس محلی انجام میگیرد باید با درنظرگرفتن نقش آن در کل سازمان فضایی شهر صورت پذیرد وگرنه باعث جدا افتادگی بیشتر این بافتها و فرسودگی بیشتر آنها میشود.
ازاینرو برای مشارکت در تحقق طرح ویژه نوسازی و رفع نقیصههای مذکور، در این تحقیق، ساختار فضایی، شبکه معابر و دسترسی به عنوان مهمترین خصیصههای سازمان فضایی در مطالعه جدا افتادگی فضایی بافتهای فرسوده مورد بررسی قرارگرفته است.
بافتهای فرسوده با معابری که بسیاری از آنها دارای عرض کمتر از شش متر است به عنوان بافتهایی مشکلدار شهری شناخته شده و شهرداری تهران و سازمان نوسازی نیز سیاست تعریض معابر را به عنوان راهحلی مناسب برای رفع این مشکل انتخاب کردهاند.
مقایسه این نقشه با تصویر1 نشان میدهد که نتیجه حاصله از این نقشه با تحلیلهای مذکور و استخوانبندی نشان داده شده توسط منصوری (1382) از تطابق بالایی برخوردار است که صحت روش مورد نظر را به منظور استفاده در شناخت ساختار فضایی شهر تهران تأیید میکند.
GIS and Space Syntax: An Analysis of Accessibility to Urban Green Areas in Doha District of Dammam Metropolitan Area, Saudi Arabia, Conference Proceeding Map Middle East 2006, 26-29 March 2005 2006, pp2009.
Ministry of Housing and Urban Development Islamic Republic of Iran.
The ministry of housing and urban development of iran.
tehran: The Ministry of housing and urban development of iran.
The spatial syntax of urban segregation.