چکیده:
مراحل سلوک در یوگاسوتره، هشت مرحله و در منطق الطیر عطار هفت وادی است. سالک طریقت در هر دوی آنها ابتدا از شریعت، اخلاقیات شرعی و قواعد انضباطی آغاز می کند و به مراحل لطیف تر سلوک قدم می نهد و پس از عبور از این مراحل به نوعی یگانگی و به اصطلاح، «فنا» (در منطق الطیر) یا «سمادهی» (در مکتب یوگا) می رسد؛ با این تفاوت ساختاری که سالک عرفان اسلامی در پی وحدت با خداوند است اما سالک یوگایی در پی وحدت با خویشتن. این مقاله آموزه های عرفانی در یوگاسوتره ها و منطق الطیر را با تاکید بر وادی های هفت گانه و مراحل هشت گانه سلوک به صورت تلفیقی مورد بررسی و مقایسه قرار می دهد و اختلافات و اشتراکات آنها را بیان می کند.
خلاصه ماشینی:
"البته در منطق الطیر هم تجربه فنا و بقا چیزی بالاتر از این نمی تواند باشـد و بقا چیزی افزون بر سمادهی (فنا) نیست ؛ زیرا خود عطار در بیتی می گوید که وقتی سـالک از میـان مـی رود و بی خویشتن می شود، به حالت فنا می رسد و حالت بقا در حقیقت ، فنا گشتن یا ناآگاهی از حالت فنا اسـت ؛ یعنـی دقیقا همان چیزی که در آخرین مرحلۀ سمادهی رخ می دهد و یوگی از حالت سمادهی هم ناآگاه می شود: هــر کــه او رفــت از میــان اینــک فنــا چــون فنــا گشـت از فنــا اینــک بقــا گم شو و زین هـم بـه یـک دم گـم ببـاش پس از ایـن قسـم دوم هـم گـم ببـاش همچنـــین مـــی رو بـــدین آســـودگی تــا رســی در عــالم گــم بــودگی گــر بــود زیــن عالمــت مــویی اثــر از میـــــان جملـــــه او دارد خبـــــر تــا نگــردی بــی خبــر از جســم و جــان کـی خبـر یـابی ز جانـان یـک زمـان (عطار نیشابوری ١٣٨٤: ٤١٥- ٤١٦) در منطق الطیر نیز مرغان در مرحلۀ نهایی به جایی می رسند که پی می برند آنچـه را مـی جسـتند، در خودشـان بوده است ؛ «سی مرغ »، «سیمرغ » را در خود و خود را در سیمرغ می یابند."