چکیده:
کلمات اهل بیت - که ریشه در آگاهی های وحیانی دارد - از ویژگی هایی چون اشارات، معاریض، و محاسن برخوردار است. در این مقاله تلاش شده است تا نشان داده شود که یکی از موثرترین راهها برای شناسایی و شناساندن این ویژگی ها، ملاحظه روایات تفسیری آن بزرگواران در مقایسه با منقولات تفسیری صحابه و تابعان است؛ چه این که در نگاه مقایسه ای، علاوه بر آشکار شدن وجوه تمایز بین سخنان معصوم و غیر معصوم، امکان قضاوت و داوری برای جویندگان حقیقت به آسانی میسر شده و در ترازوی عقل و علم، افق های تازه ای فراروی آنان در درک حقانیت و اصالت مکتب اهل بیت گشوده می شود. همچنین، ضمن بیان نمونه هایی، مهم ترین مزایا و فواید این نگرش تبیین شده است. بازگشت به تعامل علمی بین مذاهب اسلامی در حوزه تفسیر و حدیث، غنی سازی دانش های دینی مسلمانان و نشر علوم و معارف اهل بیت (ع)، از جمله آثار بر شمرده شده در این نوشتار است.
خلاصه ماشینی:
نقد صریح گاه امامان معصوم(، به صورت صریح و آشکار، در مقابل جریانهای انحرافی _ که آیات الهی را به رأی خود تفسیر میکردهاند _ موضع میگرفتند و با تعبیراتی چون: «لیس کما یقولون»، تفسیر صحیح آیات را گوشزد میکردند؛ به عنوان نمونه منصور بن خالد، یکی از یاران امام صادق(، از آن حضرت روایت میکند که در باره آیۀ «إن الصلاة کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا»، 1 فرمود: لو کانت موقوتا کما یقولون لهلک الناس و لکان الامر ضیفا و لکنها کانت علی المؤمنین کتابا موجوبا؛ اگر منظور از «موقوتا» چنان باشد که آنان میگویند، مردم هلاک میشدند و کار سخت میشد، بلکه مراد این است که نماز برای مؤمنان واجب است.
نقد با پرسشگری و تحریک اندیشه گاه ائمه اهل بیت( برای آن که تفاسیر باطل و انحرافی را رد نمایند، ابتدا خود از رأی دیگران در بارۀ آیات میپرسیدند و پس از ابطال نظر آنها تفسیر صحیح آن را بیان میفرمودند؛ از جمله در روایتی میخوانیم: داود رقی از امام صادق( در باره آیۀ «و کان عرشه علی الماء»، 1 سؤال کرد، حضرت ابتدا پرسید: ما یقولون؛ دیگران در باره این آیه چه میگویند؟ داود رقی پاسخ داد: یقولون ان العرش کان علی الماء و الرب فوقه؛ میگویند عرش روی آب بود و خداوند فوق آن.