چکیده:
نقاشی قاجار را میتوان به مثابه دوره گذار و تحول پذیری های بنیانی هنر نقاشی ایران قلمداد کرد که عنصر تزیین و آذین گری در آن به شدت مورد توجه واقع میشود. نمایش جواهرات سلطنتی و زیورها و گوهرهای آن در پیکره نگاری دوره قاجار یکی از رویکردهای اصلی تامین جلوه و شکوه پرده نقاشی و موضوع آن است. کاربرد جواهر و زیورآلات در پرده های نقاشی قاجار پیش از آن که به سلیقه و تشخیص فردی هنرمند نقاش بستگی داشته باشد، به سلیقه و تشخیص زیباشناختی عمومی که در این دوره رایج است، بستگی دارد. گرایش عمومی در بین درباریان به زیورآلات و تجملات، در نوع پوشش و تزیینات ابنیه و لوازم آنها مشهود است و در واقع نقاشی و بهخصوص پیکرهنگاری درباری مکتب قاجار گونهای تولید هنری برای پاسخ به این غریزه و قریحه است.
بررسی و تحلیل رویکرد تجمل گرایانه در آثار نقاشی دوره قاجار، گرایش افراطی به جواهر و زیورآلات در این نقاشیها را توجیه میکند. استفاده از زیورآلات و جواهرات سلطنتی در نقاشی درباری دوره قاجار با توجه به ارزش نمادین آن در قدرت سیاسی بیش از آن که زاده سلیقه زیباشناختی هنرمند نقاش باشد، تابع مقتضای اشرافیگرای سفارشدهنده و حامی آن است.
آشنایی نقاشان با فنون و گرایش های نقاشی اروپا و ورود فن عکاسی به ایران نیز از جمله دیگر عناصر تاثیرگذار بر توجه و تاکید به آذین گری در نقاشی درباری قاجار محسوب میشوند.
خلاصه ماشینی:
"روش تحقیق این تحقیق بهروش کتابخانهای و از طریق تحلیل رویکرد آثار نقاشی دوره قاجار بهتجملگرایی صورتگرفته است و درصدد پاسخ به دو سووال زیر است: -1علل گرایش افراطی به جواهر و زیورآلات در نقاشیهای درباری دوره قاجار چیست و آیا این گرایش به دنبال ارزش نمادین قدرت سیاسی و روح اشرافیگرای سفارشدهندگان بوده است؟ -2 استفاده از زیورآلات و جواهر در نقاشی درباری دوره قاجار به چه میزان بر مبنای سلیقه زیباشناختی نقاش و تامین جلوههای اثر بوده است؟ مکتب نقاشی قاجار نقاشی قاجار را که بین دو دوره زند (1163-1209هـ ق) و پهلوی (1304-1357 خورشیدی) قراردارد میتوان بهمثابه دورهگذار و تحولپذیریهای بنیانی هنر نقاشی ایران قلمداد کرد.
در مجموع میتوان تحولات شکلی و محتوای مکتب نقاشی قاجار را به شرح زیر برشمرد: -1 افزایش گستره موضوعی نقاشیها -2 رواج نقاشیدیواری -3 تنوع یافتن ابعاد آثار -4 گسترش یافتن ابزار و مواد جدید -5 طرح مجدد عناصر تزیینی -6 استفاده از پیکره انسان در ابعاد نزدیک به واقعی -7 توجه بهنمادها و نقوش هنر ایران باستان -8 تنوع یافتن آثار از نظر نوع و کاربرد -9 رواج نقاشی مذهبی -10 بهکارگیری ادوات، جواهر و زیورآلات در تزیین پیکرهها جامعهشناسی هنر نقاشی دوره قاجار تا پیش از دوره قاجارها که تاثیرات چشمگیری از هنر نقاشی غرب در ایران بهچشم نمیخورد، هنر نقاشی بهواسطه کاربست ویژهاش در مصورسازی متون ادبی و حکمی، توام با گونهای سلوک معنوی است."