چکیده:
این پژوهش، با روش توصیفی – تحلیلی درصدد واکاوی نقادانة رویکردهای جهانی رایج در تربیت ارزشها، مقایسة آنها با مبانی و مقاصد تربیت اسلامی و ترسیم رویکرد جامعی برای بنا نهادن «الگوی اسلامی تربیت ارزشهای دینی» است. رویکردهای رایج دینی و فلسفی فضیلتمدار، بر آموزش سیرت شایسته و تربیت منش مطلوب تکیه کردهاند؛ ولی رویکردهای رایج غیردینی، بر خودشکوفایی و خودتبیینی ارزشها اصرار میورزند. مطالعة خاستگاه و واکاوی ذهنیت سکولار حاکم بر این رویکردها، تفاوت کلی نگرش آنها با رویکرد اسلام بهدین را به خوبی روشن میسازد.رویکرد تلفیقی اسلام به تربیت همزمان؛ ارزشهای عقلی و دینی، و امکان، بلکه وقوع هماهنگی تربیت دینی و عقلانی، تفاوت کلیدی رویکرد اسلامی به تربیت ارزشها با رویکردهای دینی رایج است که به تعامل کامل عقل و دین در هندسة معرفتی اسلام برمیگردد. ارزشهای دینی در رویکرد اسلامی، جامع همة ارزشهای انسانی، اعم از فردی و اجتماعی است؛ درحالیکه همت اصلی الگوهای دینی و فضیلتگرای رایج، وقف تربیت ارزشهای اخلاقی و آموزش سیرت نیکو بوده، قلمرو تربیت ارزشها در آنها به حوزههای فردی و شخصی محدود میشود.
خلاصه ماشینی:
"58 مروری بر مبانی و ارزشهای نهفته در لیبرالیسم و بهدنبال آن، ارزشهای حاکم در تعلیم و تربیت لیبرال، گویای این نکته است که دین از دید لیبرالیسم، بهاتهام تشویق به پیروی از صاحبان حکومت و قدرت، 59 سرکوب عقلانیت، القای ارزشهای ثابت و تغییرناپذیر، شستوشوی مغزی، و عدم تسامح در برابر دیگر ارزشها و ایدهها، باید از دخالت در امور اجتماعی و مدیریت جامعه بپرهیزد.
ریشة تردید رویکردهای سکولار به رویکردهای دینی و سنتی، به دو امر بر میگردد: یکی ابهامات موجود در قلمرو تربیت دینی و اخلاقی و عدم تبیین درست مفاهیم دین و اخلاق، و دیگری تردید در مسائلی همچون اثربخش بودن این رویکردها، توان ایجاد فهم عقلانی از دین، تناسب روشهای آموزشی آنها با علایق، نیازها و حقوق یادگیرندگان، و سازگاری آنها با نظریات علمی، فناوریهای نوین و روشهای جدید آموزشی 80 ازاینرو، تبیین درست رویکرد اسلام به عقل، دین، اخلاق و تربیت ارزشهای دینی، عقلانی و اخلاقی از یکسو، و تعیین نسبت آن با علم و فناوری از سوی دیگر، هموارکنندة چالش رویکردهای رایج در تربیت هماهنگ ارزشهای دینی، اخلاقی و عقلانی خواهد بود.
رویکرد اسلام به تربیت دینی، بسیار گستردهتر از آموزش ارزشهای فردی اخلاقی، 96 و مبتنی بر رویکرد جامع دینی به همة حوزههای زندگی است و شکوفایی کامل ارزشهای علمی و عقلی را در همة حوزههای فردی و اجتماعی، هدف اساسی خود معرفی میکند.
از آن جا که تلقی رایج از دین و تربیت دینی، مفهومی فردی و کلیسایی و تداعیگر القا و تلقین ارزشهای عقلستیز و تحمیل ذهن نقاد به تعبد به گزارههای اعتقادی و اخلاقی است، نامیدن رویکرد دینی اسلام به "رویکرد اسلامی" نخستین گام در ارائه چهره متمایز آن با الگوهای رایج دینی است."