خلاصه ماشینی:
"انسان شرقی با همه محاسن خود را رفیق خدا میپندارد و چنان فاصلهای بین خود و کمال مطلق قایل نیست بنابراین حتی خود را محتاج به رفع نیاز مادی خویش نمیبیند و دیگران را در خدمت خویش و برای رفع نیازهای مادی خود میپندارد؛با اینکه در دیانت اسلامی مرز این دو حد تشخیص داده شده و سفارش شده است که میانه افراط و تفریط در گزینش دنیا و ترک آن را باید رعایت کرد ولی متأسفانه آرمان خواهی شرقی که در آن عنصر گریز از دنیا و فرار از خود نقادی تقویت شده است؛در ما بیشتر دیده میشود.
با این وصف براس کاستن از نوسانات ناشی از بروز مستحدثات نیز نمیتوان ملوک الطوایفی به تعیین تکلیف پرداخت،بلکه بررسی همه جنبه موضوعات و در نظر گرفتن حوزههای هم پوشش آنها راه وصول به نتیجه را سهلتر میسازد و البته قابل ذکر نیست که مبانی همین تاکتیکهای ناشی از مسایل مستحدث بر چارچوبهای کلی استراتژیک استوار است و طبعا باید برای احتراز از تناقض و تضاد احتمالی،تناسب منطقی آنها را در نظر گرفت.
بینوجهی به رشد روزافزون نظریات علوم انسانی در غرب-که البته بسیاری از آنها در وضعیت ما کارآمد نیست ولی اطلاع از آنها ضروری است و باید گزینش عاقلانه کرد-و یافتن راهحلهای جبری برای مسایل اجتماعی و نیز تعطیلی و یا کم کاری چرخ علوم انسانی در کشور،ما را در مقابله با تهاجم فرهنگی غرب ناتوان میسازد."