خلاصة:
ﺧﺸﻢ وﺿﻌﯿﺘﯽ رواﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﮔﺴﺘﺮهٴ آزردﮔﯽ اﻧﺪک ﺗﺎ ﻏﻀﺐ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﺪ. ﻣﻌﻠﻮل ﻫﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺧﺸﻢ ﺷﺎﻣﻞ، ﺗﻨﺪﺷﺪن ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و ﻣﯿﺰان آدرﻧﺎﻟﯿﻦ در ﺧﻮن اﺳﺖ. از دﯾﺪ ﻋﺪه ای، ﺧﺸﻢ ﺑﺨﺸﯽ از واﮐﻨﺶ ﻣﻐﺰ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﻨﺎﮐﯽ اش از درد اﺳﺖ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿ ﺑﻪ اﻗﺪام ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ رﻓﺘﺎر ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪهٴ ﻧﯿﺮوی ﺑﯿﺮوﻧﯽ دﯾﮕﺮی را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﺪ، ﺧﺸﻢ اﺣﺴﺎس ﻏﺎﻟﺐ )رﻓﺘﺎری، ذﻫﻨﯽ و ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ( در وی ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﺸﻢ را در ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه و ﺑﺪن، واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﮔﺎه رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ در ﻣﻸ ﻋﺎم ﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ. ﻣﺜﻼ ﺟﺎﻧﻮران و آدﻣﯿﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﻫﺎی درﺷﺖ ﺑﺮ ﻣﯽ آورﻧﺪ، ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﺟﻠﻮه ﮐﻨﻨﺪ، دﻧﺪان ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﮐﻠﯿﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ در دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﮐﻪ دﯾﻦ ﻋﻘﻞ و منطق اﺳﺖ ﮔﻨﺎه ﮐﺒﯿﺮه داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﻫﻤﯿﻦ روی ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﯿﺶ رو ﺗﺼﻤﯿﻢ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ پرداخته و راه درمان آن را بیان دارد.
ملخص الجهاز:
اين نيروي مثبت که باعث حفظ دين ، آبرو و جان به شمار ميرود و انسان مسلمان را در راستاي دفاع از دين در مقابل تجاوز ستمگران و دسيسه هاي استعمارگران ياري ميکند؛ هر گاه از محور اصلي خود خارج شود به يکي از رذايل اخلاقي تبديل ميشود، خشمي که بر اثر خودخواهي به وجود آيد ناگهان برافروخته و زبانه خواهيد کشيد، رگها و مغز طوري پر از دود تيره و پريشان خواهد شد که نيروي عقل اختلال پيدا کرده و در انجام وظايف خود ناتوان ميشود پس مانند غار تنگي که پر از آتش شود و راه زبانه کشيدن برآن تنگ باشد، ناگهان زبانه اي از آن بلند ميشود که خاموش ساختن آن بسي دشوار و هر چه بدان نزديک گردد طعمه ي حريق و بر قدرت و نيروي آن خواهد افزود.
غضب چيست ؟ غضب ، شعبه اي از ديوانگي است که در آن حالت ، عقل آدمي از کار افتاده ، کنترل انسان از دستش ميرود در چنين حالتي است که فرد از خود غافل ميگردد و چه فرصتي طلاييتر از اين زمان ، براي شيطان خواهد بود، او که هر لحظه به دنبال آدمي است تا او را غافل کرده ، به فحشا و منکرات بکشاند .
٣) تفرقه و هم پاشيدگي: يکي ديگر از پيامدهاي خشم و تند خويي فراهم گرديدن زمينه براي تفرقه و از هم پاشيدگي است ؛ زيرا به خاطر خود خشمگين شدن از آن حکايت دارد که کار وي از ارزش اخلاقي عاري بوده و هدف رضاي خداوند نيست و هر کاري که اين گونه باشد نبايد از آن انتظار خير و نيکي داشت .