خلاصة:
پژوهش حاضر با هدف مقایسه مسئولیت پذیری بین خواهران و برادران دانش آموزان با کم توانی ذهنی و عادی صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه خواهران و برادران نوجوان12-18 ساله دانش آموزان با کم توانی ذهنی و عادی شهر شیراز بودند که از بین آن ها نمونه ای به حجم 170 نوجوان 12-18 ساله( 80 نفر از آن ها خواهر یا برادر با کم توانی ذهنی داشتند و 90 نفر از آن ها خواهر یا برادر عادی داشتند) به شیوه هدفمند انتخاب شدند. از پرسشنامه مسئولیت پذیری نوجوانان برای سنجش مسئولیت پذیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آزمون تحلیل واریانس دوطرفه نشان داد که مسئولیت پذیری خواهران و برادران دانش آموزان با کم توانی ذهنی به طور معنی داری بیشتر از مسئولیت پذیری خواهران و برادران دانش آموزان عادی است. هم چنین نتایج آزمون تحلیل واریانس چندگانه نشان داد که خواهران و برادران دانش آموزان با کم توانی ذهنی در همه خرده مقیاس های مسئولیت پذیری به جز وظیفه شناسی نسبت به خواهران و برادران دانش آموزان عادی به طور معنی داری بالاتر هستند. با توجه به یافته های مذکور پیشنهاد می شود که الگوی مسئولیت پذیری در خواهران و برادران دانش آموزان با کم توانی ذهنی مورد مطالعه قرار گیرد و از آن برای مسئولیت پذیرتر کردن فرزندان خانواده های عادی استفاده شود.
ملخص الجهاز:
هـم چنـین نتـایج آزمـون تحلیـل واریـانس چندگانه نشان داد کـه خـواهران و بـرادران دانـش آمـوزان بـا کـم تـوانی ذهنـی در همـه خـرده مقیـاس هـای مسئولیت پذیری به جز وظیفه شناسی نسبت به خواهران و برادران دانـش آمـوزان عـادی بـه طـور معنـی داری بالاتر هستند.
برای مثال دامینی ٧ (١٩٩٣، بـه نقـل از دامینـی ، ١٩٩٩) در تحقیـق خود سطح مسئولیت پذیری خواهران و برادران کودکـان کـم تـوان ذهنـی را بـا خـواهران و بـرادران کودکـان عـادی مـورد مقایسـه قـرار داده و بـه ایـن نتیجـه رسـیده اسـت کـه بـین مسئولیت پذیری دو گروه تفاوت معنی داری وجود ندارد.
هم چنین دامینی (١٩٩٩) با مرور پژوهش های انجام شده در مورد مسئولیت پـذیری خـواهران و بـرادران کودکـان بـا ناتوانی ها در مقایسه با خواهر و برادران کودکان عادی به این نتیجه رسیده است که بـین دو گروه از نظر سطح مسئولیت پذیری تفاوت معنی داری وجود ندارد.
به همین دلیل تحقیق حاضر به دنبال آن است تا با مقایسه مسئولیت پذیری بین خـواهران و بـرادران کودکـان کـم تـوان ذهنـی بـا خـواهران و بـرادران کودکان عادی ، ضمن پر کردن خلاءهای پژوهشی به روشن شدن این مسأله کمک کنـد و با یافتن پاسخ علمی برای ایـن فرضـیه کـه مسـئولیت پـذیری خـواهران و بـرادران کودکـان کم توان ذهنی بیشتر از خواهران و برادران کودکان عادی است ، اقدامات لازم جهت ارتقای مسئولیت پذیری نوجوانان برداشته شود.
بـه پژوهشـگران آینـده پیشـنهاد مـی شـود کـه بـه مقایسـه مسئولیت پذیری خواهران و برادران سایر گروه های با نیازهای ویـژه بـا خـواهران و بـرادران دانش آموزان عادی بپردازند.
Behaviour problems in the siblings of children with down Syndrome: Associations with family responsibilities and parental stress.
Sibling relationship quality and social functioning of children and adolescents with intellectual disability.