خلاصة:
در برنامه ششم توسعه ج.ا. ایران به استفاده از ظرفیت های مازاد صنعت دفاعی برای بخش غیردفاعی تأکید شده است. پرسش اصلی آن است که برای تحقق اثربخش این امر، چگونه باید جهت گیری شکل گیرد؟ بخش صنایع دفاعی کشور، یکی از بخش های مولد و پیشرو در عرصه علم و فناوری و محصولات پیشرفته است که همزمان به صورت دومنظوره می تواند به تولید محصولات و فناوری دفاعی و غیردفاعی اشتغال یابد. خط مشی دومنظوره سازی صنایع دفاعی ایران، برای بکارگیری این ظرفیت در کشور، در نگاهی جامع، باید شامل اجزاء و عناصری گردد که بتوانند در ایجاد و نهادینه کردن ارزش های سازنده آن به صورت علمی و عملی موثر باشد و حتی در آینده رهنمودهایی برای اجرای خط مشی دومنظوره سازی و ارزیابی پیامدهای آن نیز ارائه کند. اما، اگر نسخه این خط مشی ها بر سیاق ملاحظات نظری و عملی دوراندیشانه و علمی تعبیه نشده باشد، کماکان دردهای ملی دوا نخواهد شد و حتی دردی به دردهای کشور اضافه می گردد. بنابراین در این پژوهش در ابتدا به صورت کیفی، با مطالعه مستندات مکتوب و مصاحبه با 20 نفر از خبرگان آگاه دانشگاهی و صنعتی، از طریق شناسایی الزامات و اقتضائات دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران، اقدام به طراحی مدلی به عنوان راه نمای عملی خط مشی گذاران این عرصه نموده ایم. سپس به صورت کمی، با ابزار پرسشنامه و مطالعه 152 نفره از مدیران این صنایع در کشور، به تحلیل وضعیت بکارگیری و اولویت دهی عناصر مدل پرداخته ایم. نتایج کیفی پژوهش، نشان از توجه به 3 دسته عناصر محوری، 6 بعد و 28 مولفه موثر بر نوع جهت گیری دومنظوره سازی صنعت دفاعی دارد. نتایج کمی پژوهش نیز، نشان از وجود تفاوت وضعیت موجود و وضعیت مطلوب و همچنین وزن عناصر مدل برای خط مشی گذاری در جامعه هدف دارد.
ملخص الجهاز:
خط مشی دومنظوره سازی در کشورهای مختلف (آمریکا، انگلیس ، چین و غیره ) به صورت متفاوت وضع شده است ، در همینجا پرسش آن است که اولا این خط مشیها چگونه وضع شده اند و دوما آیا ایران نیز باید صرفا از آنها تقلید کند؟ همچنین دانشمندان و صاحب نظران عوامل متفاوت موثر بر جهت گیری دومنظوره صنعت دفاعی را مطرح کرده اند، اما آیا مدل جامع و یکپارچه و بومی برای این امر در ایران وجود دارد؟ مسیر یابی خط مشی دومنظوره سازی صنایع دفاعی ایران ، برای بکارگیری این ظرفیت در کشور، باید از طریق اجزاء و عناصری باشد که بتوانند در ایجاد و نهادینه کردن ارزش های سازنده آن به صورت علمی و عملی موثر باشند و حتی در آینده رهنمودهایی مشخصی برای اجرای این خط مشی و ارزیابی پیامدهای آن نیز ارائه کند در غیر اینصورت یا موجب تخریب سایر صنایع غیردفاعی و یا موجب تخریب همان صنعت دفاع میگردد.
اگر مراکز و نهادهای خط مشیگذار کشور، بخواهند صنایع دفاع ایران در سایر صنایع غیر دفاعی ٣ نیز ورود کند و یا اگر صنایع دفاع ایران بخواهد از ظرفیت علمی، دانشی و قابلیت های توانمند خود در جهت حمایت از تولید ملی و سیاست اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریمی کشور، در بخش صنایع غیر دفاعی نیز فعالیت کند، چه خط مشیهایی میتواند تدوین شود؟ آیا امروزه مدل مشخصی برای تدوین خط مشی برای آن در کشور وجود دارد؟ تاکنون وضعیت عملکردی این مدل چگونه بوده است ؟ 1.