Abstract:
مقاله حاضر در صدد اثبات این ادعاست که مادامی که در بستر زمان تغییر
بیرونی یا درونی برای موضوعات حاصل نشود، احکام آنها ثابت خواهد
بود و با تغییر موضوعات، احکام آنها نیز متغیر خواهد بود. در این مقاله از
دو دیدگاه کلی درباره چگونگی تحول در اجتهاد سخن به میان آمده است
دیدگاهی که هویت احکام شریعت در قبال تحولات را دگرگون میسازد و
دیدگاهی که احکام شریعت را نسبت به تحولات مستمر با اجتهاد تفریعی و
تطبیقی بیان میکند. در این راستا نمونههایی از توانمندیهای دیدگاه دوم
بیان شده است.
Machine summary:
"اجتهادی که به فقه اجتهادی در نظام اسلامی در همه ابعاد زندگی گسترش میبخشد اجتهاد تفریعی و تطبیقی است که از آن طریق، فروع تازه مختلفی به اصول پایه بازگشت داده و قوانین کلی بر مصادیق خارجی آنها براساس عناصر اصلی استنباط منطبق میشود و در هر زمان مجتهد موظف است که موازین آن را رعایت کند تا فرع تازهای بر غیر اصل خودش بازگردانده نشود و قانونی بر غیر مصداق خودش منطبق نگردد؛ ولی باید اذعان داشت که امروزه با تکوین نظام اسلامی و پیدایش مسائل گوناگون و تحول عظیم در ساختار ابعاد مختلف جامعه (فردی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی، قضایی، جزایی، کیفری، فرهنگی، هنری، سیاسی و روابط بینالملل) و به وجود آمدن زمینه اجرایی و عملی برای فقه اجتهادی، هر مجتهدی بدون دارا بودن ویژگیهای فوق و تنها با به کارگیری اجتهاد تفریعی و تطبیقی در مبانی و پایههای شناخت، نمیتواند در برابر رویدادهای گوناگون جامعه پاسخگو شود، به کار فقاهتی خود تعمیم دهد، از محصور بودن آن در مرزهای کنونی رهایی بخشد و در افقهای جدید آن را داخل کند و از راه آن شریعت را با گستره زندگی توسعه یافته و دگرگون شده انسانی براساس ادله هماهنگ و در همه ابعاد عینیت بخشد."