Abstract:
در فرآیند تاریخی شکلگیری پدیدهی حاشیهنشینی،دو عنصر مکان و زمان به عنوان شرایط عام(شرط لازم)برای تکوین این پدیده و دو عنصر اقتصادی و اجتماعی به عنوان شرایط خاص(شرط کافی)برای شناخت و درک آن جلوه میکنند.تاکنون از سوی پژوهشگران مطالعات شهری دلایل متعددی برای شکلگیری حاشیهنشینی ارایه گردیده است.با توجه به متنوع بودن پدیدهی حاشیهنشینی،نمیتوان دلایل وجودی آن را از یک شهر به شهر دیگر تعمیم داد.در این پژوهش،به مطالعه و بررسی علل شکلگیری پدیدهی حاشیهنشینی در شهر اصفهان از دههی 1340 تاکنون(زمان آغاز شهرنشینی شتابان و ناهمگون در ایران)میپردازیم. برای شناخت عناصر مذکور،این پژوهش با روش پیمایشی،بر روی 400 خانوار که به صورت تصادفی از محلههای نمونه انتخاب شدهاند،انجام گردید و دادههای آن با استفاده از روشهای آماری نظیر آزمون تطابق توزیع کای اسکویر و آزمون تی تک نمونهای تحلیل شدهاند1.
یافتههای این پژوهش نشان میدهد که:1-5/44 درصد از پاسخگویان مناطق حاشیهنشین، مهاجر غیر بومی بوده و 8/57 درصد آنان قبلا در محله دیگری از شهر اصفهان زندگی میکردهاند که اکثر اینان را میتوان در زمره راندهشدگان از متن به حاشیه نامید2-تهیه و دسترسی آسانتر به مسکن در مناطق حاشیهنشین(ارزانتر بودن قیمت زمین شهری و مسکن)، باعث هجوم مهاجران و گروههای کمدرآمد شهری به این مناطق شده است3-درصد بیکاری در مناطق حاشیهنشین بسیار بالاتر از سایر مناطق شهری بوده و یکی از دلایل حاشیهنشینی در شهر اصفهان محسوب میشود4-میانگین درآمد حاشیهنشینان در مقایسه با میانگین درآمد سایر گروههای شهری بسیار پایین بوده،به عنوان یکی از دلایل اصلی حاشیهنشینی محسوب میشود 5-میانگین قیمت اجارهبهای مسکن در مناطق حاشیهنشین بهطور تقریبی 5/17 درصد پایینتر از سایر مناطق شهری بوده و در تصمیمگیری افراد برای ساکنان در مناطق حاشیهنشین موثر واقع شده است.
پرداختن به موضوع فوق دارای دو کاربرد اطلاعاتی و اجرایی در مورد علل شکلگیری و نحوه برخورد با این پدیده میباشد.
Machine summary:
"یافتههای این پژوهش نشان میدهد که:1-44/5 درصد از پاسخگویان مناطق حاشیهنشین، مهاجر غیر بومی بوده و 57/8 درصد آنان قبلا در محله دیگری از شهر اصفهان زندگی میکردهاند که اکثر اینان را میتوان در زمره راندهشدگان از متن به حاشیه نامید2-تهیه و دسترسی آسانتر به مسکن در مناطق حاشیهنشین(ارزانتر بودن قیمت زمین شهری و مسکن)، باعث هجوم مهاجران و گروههای کمدرآمد شهری به این مناطق شده است3-درصد بیکاری در مناطق حاشیهنشین بسیار بالاتر از سایر مناطق شهری بوده و یکی از دلایل حاشیهنشینی در شهر اصفهان محسوب میشود4-میانگین درآمد حاشیهنشینان در مقایسه با میانگین درآمد سایر گروههای شهری بسیار پایین بوده،به عنوان یکی از دلایل اصلی حاشیهنشینی محسوب میشود 5-میانگین قیمت اجارهبهای مسکن در مناطق حاشیهنشین بهطور تقریبی 17/5 درصد پایینتر از سایر مناطق شهری بوده و در تصمیمگیری افراد برای ساکنان در مناطق حاشیهنشین موثر واقع شده است.
فراهم شدن زمینه مناسب برای هجوم گروههای مهاجر غیر بومی به این شهر و وجود ضعفهای ساختاری در جذب و اسکان این افراد،همراه با برونداد گروههای کمدرآمد شهری باعث شد تا مناطق مستعدی (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1:موقعیت جغرافیایی محلههای نمونه حاشیهنشین در مناطق مختلف شهر اصفهان ماخذ:نسترن،1380:135 پردازش:توسط نگارنده در پیرامون و درونشهر(بافتهای قدیمی)به عنوان مکانهای هدف مورد توجه گروههای مذکور قرار گیرند.
در محلههای حاشیهنشین تعداد یا درصد جمعیت مهاجر در مقایسه با گروههای مهاجر سایر مناطق شهری بیشتر است،لذا میتوان استدلال کرد که پدیده مهاجرت بر شکلگیری حاشیهنشینی در شهر اصفهان مؤثر بوده است."