Abstract:
موضوع مقاله حاضر تحلیل و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز، به عنوان یکی از گفتمان های سیاسی موثر پس از انقلاب اسلامی است. در این چارچوب پس از مروری بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در دولت های جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت اصولگرا عوامل ساختاری تحول این گفتمان بررسی گردیده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه به عنوان چارچوب مفهومی و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شده است. تحول این گفتمان طی دو دهه از اسلام (قرائت ایدئولوژیک و انقلابی اسلام) به مردم (قرائت دموکراتیک و مردم گرایانه اسلام)، ارزش های آرمانی و انقلابی به ارزش های واقع گرایانه و عمل گرایانه، عدالت به آزادی، اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار بوده است. یافته های تحقیق در سطح نخست نشان داد که عوامل ساختاری نظیر فرایند تکوین این گفتمان در یک جامعه پساانقلابی بر تحول آن اثر گذاشته است؛ از مهمترین خصائص جامعه پساانقلابی انشعاب نیروها و تحول فضای ایدئولوژیکی جامعه است. در سطح دوم عوامل ساختاری به دو گروه عوامل سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم شدند؛ عوامل سخت افزاری نظیر تحولات جمعیتی، گسترش شهرنشینی، افزایش سواد، تحولات اقتصادی – معیشتی و عوامل نرم افزاری نظیر گذار از اقتدار کاریزماتیک به اقتدار عقلانی - قانونی، تحولات روشنفکری، تحولات رسانه ای، چیرگی موج دموکراتیزاسیون در جهان و رواج آموزه های آزادی گرایانه بوده است.
Machine summary:
تبيين جامعه شناختي تحول گفتمان مجمع روحانيون مبارز طي دو دهه ١٣٦٧-١٣٨٨ سعيده اميني هادي خانيکي ، محمد حسين پناهي ، (تاريخ دريافت ٩٢/٠٢/٣١، تاريخ پذيرش ٩٢/٠٧/١٧) چکيده موضوع مقاله حاضر تحليل و تبيين تحول گفتمان مجمع روحانيون مبارز، به عنوان يکي از گفتمان هاي سياسي موثر پس از انقلاب اسلامي است .
يک مفصل بندي هژمونيک براي مدتي جامعه را به طور نسبي تثبيت ميکند اما همواره دوره هايي از بحران هاي ارگانيک وجود دارد که در آن ها مفصل بنديهاي هژمونيک يا به عبارت بهتر گفتمان هاي مسلط تضعيف شده و در پي آن تعداد فزاينده اي از عناصر اجتماعي به دال هاي شناور تبديل ميشوند و در معرض گفتمان هاي جديد قرار ميگيرند.
پيشتر به تفصيل در مقاله اي با عنوان "تحول گفتمان مجمع روحانيون مبارز"با اتکاء به ديدگاه هاي لاکلاو و موفه در بخش نظري و با به کارگيري روش تحليل گفتمان فرکلاف در بخش روش شناسي اين گفتمان طي دو دهه از سال هاي ٦٧ تا ٨٨ و در چهار دوره پيش از رحلت امام و دولت موسوي و پس از رحلت امام و دولت هاي هاشمي، خاتمي و احمدي نژاد توصيف گرديده است (پناهي و اميني:١٣٩٢).
سطح دوم در قالب عوامل سخت افزاري (تحولات جمعيتي، گسترش شهرنشيني، تحولات اقتصادي و معيشتي) و نرم افزاري (افزايش سطح سواد، گذار از اقتدار کاريزماتيک به اقتدار عقلاني - قانوني، تحولات روشنفکري، تحولات رسانه اي، تداوم موج دموکراتيزاسيون درجهان و رواج آموزه هاي آزادي گرايانه ) قابل بررسي است عوامل ساختاري سطح نخست : همان طور که در بالا اشاره شد مفصل بندي گفتمان مجمع روحانيون مبارز و تحول آن در يک جامعه پسا انقلابي تکوين يافت .