Abstract:
هر علمی، قواعد واصولی دارد. رعایت آن قوانین واصول ، ازمهمترین امور به شمار مـیرود. در علـم تفسیر قرآن برای درک صحیح و نزدیک به واقع از کلام الهی، اصول و قواعدی لازم است . قواعد تفسیر، مجموعه ضوابط کلی ای را در بر می گیرد که مفسر با رعایت آنها، به تفسیر قرآن می - پردازد. توجه به انواع قرائن کلام ، درنظر گرفتن قواعد ادبی، مبنی بـودن علـم وعلمـی و ... از جملـه قواعد تفسیر است . در این مقاله ، اصول و قوانین تفسیر، از دیدگاه روایات منسوب به معصومین ارائه میشود. از این رو ابتدا به ذکر هر قاعده ، مبادرت شده و در پایان ، روایات و احادیثی، مرتبط به آن قاعده یا به صـراحت و یا به نحو تلویحی عرضه خواهد شد.
Machine summary:
طبق حدیث ثقلین که مقتضای تلازم و جدایی ناپذیر کتاب وعترت است و براساس آیـه ٣٢ فـاطر: )ثم أورثنا الکتاب الذین اصطفینا من عبادنا( امام رضا علیه السلام فرمودند: مراد خداونـد، عتـره طاهره بوده است ، وارثان قرآن اهل بیت علیهم السلام اند، به همین خاطر، شخصـی کـه طالـب فهـم صحیح آیات است ، باید به سخنان معصومین درتفسیر رجوع نماید.
در نظر گرفتن قواعد ادبیات عرب منظور از قواعد ادبیات عرب علم لغت ، صرف و نحو، اشتقاق ، معانی، بیان و بدیع است که هـر کـدام از این دانش ها، تأثیر به سزایی در فهم آیات قرآن دارند؛ چرا که طبق آیه دو سـوره یوسـف ، قـرآن 12 به زبان عربی نازل شده است و بر مفسر لازم است که از این علوم غفلت نورزد.
ثم قـال : وایـدیکم الی المرافق ثم فصل بین الکلامین فقال : ﴿وامسحوا برؤوسکم ﴾ فعرفنا حین قال : برؤسکم ان المسـح ببعض الراس لمکان الباء؛ زراره میگوید از امام باقر علیه السلام سوال کردم آیا به مـن خبـر نمـی - دهید از کجا دانستید و فرمودید که در وضو، بخشی از سر و دو پا را باید مسـح کـرد؟ آن حضـرت خندید، سپس فرمود: ای زراره هم پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده وهم از کتاب خدا فـرو آمـده است ؛ زیرا خداوند میفرماید: صورت هایتان را بشویید.
این روایت دلالت دارد که تفسیر درست باید از روی علم باشد وتفسیری کـه چنـین نباشـد؛ موجب هلاکت است و همچنین مثال های نزدیک به این مطلب مانند: عدة من اصحابنا عن أحمد بن محمد بن خالد عن الحسن بن علی الوشاء عن أبان الأحمر عن زیاد بن ابی رجاء عن ابی جعفر علیه السلام قال ما علمتم فقولوا و مالم تعلموا فقولوا الله اعلم .