Abstract:
عراق طی چند دهه گذشته، به خصوص دوره بعث، بازیگری تهدیدساز در برابر ایران بوده است. تغییر رژیم عراق پس از حمله امریکا و شکلگیری ساختار جدیدی از قدرت با مولفههای دموکراتیک که مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته باعث آغاز دورهای نو در روابط و تعاملات جمهوری اسلامی ایران و عراق شده است. اما این مساله با توجه به ابعاد و پیامدهای منطقهای آن، به ویژه تاثیرگذاری بر توازن قدرت منطقهای، با مخالفت برخی بازیگران منطقهای و قدرتهای فرامنطقهای روبهروست. بر این اساس نوشتار حاضر به بررسی سیاستها و اقدامات امریکا و کشورهای عربی به محوریت عربستان سعودی به عنوان بازیگران اصلی خواستار محدودسازی تعاملات ایران و عراق پس از صدام، میپردازد و اهداف آنها را تبیین میکند.
Machine summary:
"حذف رژیم بعث و شکلگیری نظام سیاسی دموکراتیک و متکثر در عراق که به خصوص گروههای شیعی را در رأس هرم قدرت قرار داده است، تغییر راهبردی مهمی در محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران در چند دهه اخیر محسوب میشود که گستره جدیدی از فرصتها و تهدیدها را در قالبهای مختلف برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده و باعث شده است کشور وارد مرحلهای جدید از کنشگری و سیاست خارجی فعالانه در سطح منطقهای شود.
در مقطع اولیه پس از 11 سپتامبر، به ویژه در زمان حمله امریکا به عراق، روابط امریکا و کشورهای عربی با محوریت عربستان سعودی به سردی گرایید و دچار وقفه شد، اما تحولاتی مانند روند سیاسی دموکراتیک در عراق و افزایش قدرت گروههای مقاومت حماس و حزبالله که در مجموع باعث بهبود نقش و جایگاه منطقهای جمهوری اسلامی ایران شد، به تدریج به همکاری و نزدیکی بیشتر امریکا و کشورهای عربی محافظهکار انجامید.
1 با توجه به افزایش قدرت منطقهای جمهوری اسلامی ایران در پرتو تغییر رژیم در عراق، هدف اصلی اغلب کشورهای عربی با محوریت عربستان سعودی ناکامی روند سیاسی و امنیتی عراق و بازگشت این کشور به شرایط گذشته و تسلط اعراب سنی بود.
با کاهش فعالیتها و تحرکات القاعده عراق و شورشیان سنی از سالهای 2008ـ2007 و ورود تدریجی گروههای سنی به روند سیاسی که به خصوص در انتخابات شوراهای استانی عراق در سال 2009 نمودار شد، عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی مؤلفه جدیدی را وارد سیاست خارجی خود در قبال عراق کردند که همان حمایت از احزاب و گروههای سنی برای مشارکت مؤثرتر در قدرت سیاسی به منظور ایجاد موازنه در مقابل گروههای شیعی در پیوند با ایران بود."