Abstract:
در جریان سفر دریایی مسافر، کشتی، بار و کرایه در خطر است و ممکن است به هریک از اینها خساراتی وارد آید. چنانچه خسارات وارد تنها به حساب کشتی و آن قسمت از کالا یا سایر اموال روی کشتی که خسارت دیده ویا ایجاد هزینه کرده منظور گردد، خسارت خاص و چنانچه در این خصوص، تقسیم یا تسهیم میان سایرین وجود داشته باشد، خسارات مشترک خواهد بود. مطابق قاعده a از مقررات یورک آنتورپ 2004 که با تغییر اندکی از ماده 66 قانون بیمه دریایی انگلستان (مصوب 1906) اقتباس شده است، «عمل خسارت مشترک تنها زمانی تحقق مییابد که فدا کردن یا هزینههای فوقالعاده عمدا و به صورت معقول برای امنیت مشترک و حفظ اموال از مخاطراتی که در یک سفر مشترک دریایی پیش میآید انجام شده باشد». شروط تحق خسارت مشترک گاه موجب حدوث اختلافات و در پس آن طرح پروندههای متفاوتی گشته که بررسی آنان ضمن اینکه شروط تحقق مذکور در قاعده a را تشریح میکند، شروط دیگری را نیز که قاعده a بیانگر آن نیست، تبیین میکند. تعریفی که از خسارات مشترک دریایی در ماده 185 قانون دریایی ایران (مصوب 1343) به عمل آمده با تعریف مذکور در قاعده a کاملا تطبیق نمیکند. در ماده 185 اشارهای به کلمات فدا کردن، مناسب و معقول و سفر دریایی مشترک نشده است؛ حال آنکه هریک از این کلمات و اصطلاحات در حوزه حقوق خسارات مشترک دارای مفهوم و اهمیت خاص است که لزوم تجدیدنظر در این مقررات را ایجاب میکند.
Machine summary:
"با توجه بـه کتـاب لونـدز کـه یکی از معتبرترین کتب در زمینه خسارات مشترک دریایی است ، این که در قاعده a بیـان شده که فدا کردن و هزینه ها باید عاقلانه صورت بگیرد، تنها ناظر بر ادعاهایی است کـه طبق مقررات حرفی مطرح می شوند، ولی ادعاهایی که طبق مقـررات عـددی مطـرح مـی - شوند، اگر در قاعده مختص آنان نص قانونی مبنی بر لزوم وجود چنین شـرطی وجـود نداشته باشد، برای قرار گرفتن در گستره خسارات مشترک نیازی به این شرط نخواهـد داشت .
امـا بـا اندکی دقت در ماده می توان دریافت که براساس ماده، مخارج و خساراتی که برای حفظ مسافران انجام گرفته ، در خسارت مشترک قابل احتساب است و این قضیه ارتبـاطی بـه بحث فراخواندن اشخاص نجات یافته برای پرداخت سهم خسارت مشترک نـدارد و لـذا از این حیث تعارضی میان ماده و مقررات بین المللی وجود نـدارد؛ چـرا کـه هزینـه هـا و خسارات وارد به اموال برای حفظ جان اشخاص در خسـارات مشـترک قابـل احتسـاب است .
نتیجه گیری براساس مقررات یورک آنتورپ، شروطی که سبب مـی شـود خسـارت مشـترک محقـق شود عبارت است از این که فداکردن یا هزینه های فوقالعـاده در سـفر مشـترک دریـایی محقق شده و به صورت عامدانه و عاقلانه صورت گرفته باشد؛ مضافا ایـن کـه بایـد بـه صورت فوقالعاده یا غیر عادی نیز انجام پذیرفته باشد.
[11] Susan Hodges, Cases & Materials on Marine Insurance Law - Susan Hodges, London: Cavendish Pub."