Abstract:
تصوف بخش مهمی از فرهنگ دینی مردم کشورهای آسیای مرکزی است که سـبب گردیده این منطقه به یکی از کانونهای مهم جریانهای صوفیه بدل گردد. این پژوهش ، با روشی توصیفی تحلیلی، در پی پاسخ به سوالات زیر میباشد: ١. مهم ترین فرقه های صوفی در تاریخ آسیای مرکزی کداماند؟ ٢. هر یک از جریانهای صوفی چگونه شکل گرفته و رونـق یافتـه انـد و وضـع فعلی آنها چگونه است ؟ ٣. آیا رواج و رونق تصوف در آسیای مرکـزی بـرای جمهـوری اسـلامی ایـران تهدید است یا فرصت ؟
Machine summary:
تصوف در اسیای مرکزی حبيب زماني محجوب چکيده تصوف بخش مهمي از فرهنگ ديني مردم کشورهاي آسياي مرکزي است که سـبب گرديده اين منطقه به يکي از کانونهاي مهم جريانهاي صوفيه بدل گردد.
آسياي مرکزي، تصوف، نقشبنديه ، يسويه ، کبرويه اين مقاله برگرفته از طرح پژوهش اسلام در آسياي مرکزي است کـه در سـال ١٣٩١ – ١٣٩٢ در پژوهشـکده مطالعات سياسي پژوهشگاه امام صادق(ع) انجام گرفت .
سرزمين ماوراء النهر، در نخستين قرنهاي پس از اسلام، بـه دليـل قـدمت اديـان و فرقه هاي مختلف در اين سرزمين و هم جـواري بـا مراکـز صـوفيانه اي نظيـر خراسـان، موقعيت فرهنگي ويژهاي داشت ، که اين امر زمينه هـايي مناسـب بـراي پـذيرش عقايـد صوفيانه فراهم آورد؛ ازاين رو، تصوف از ارکان مهم اسلام در آسياي مرکزي گرديد، بـه همين خاطر اسلام در اين منطقه سيمايي طريقتي دارد؛ به عبارت ديگر، اگر اسلام را در آسياي مرکزي داراي دو وجه طريقتي و شريعتي بدانيم ، وجه طريقتي آن غالب است ، شـايد به اين دليل که درويشان و صوفيان در اسلام آوردن مردم اين سرزمين نقشي بـيبـديل ايفـا کرده اند.
٥ مقبره شيخ نجم الدين کبري، در اورگنج ، ميراث مورد توجه پيـروان 6 فرقه کبرويه است ، که تا مدتها اين طريقت را در آسياي مرکزي حفظ کردند.
فخر الدين علي بن حسين واعظ کاشفي، همان، ص ٣٧؛ خواجه محمد پارسا، رساله قدسيه (کلمات بهاءالدين نقشبند)، تهران، جاپ احمد طاهري عراقي، ١٣٥٤، ص ١١؛ Marta Brill Olcot،Ibid ، p٦.
پايه گذار فرقه يسويه خواجه احمد يسوي است که مقبره وي امروزه يکـي از مقـدستـرين زيارتگاههاي مسلمانان آسياي مرکزي به شمار ميرود.