Abstract:
«جحفه» از میقات های پنجگانة مشهور برای افراد آفاقی است که قصد حج و عمره را داشته باشند. این میقات هم اکنون در حج برای بسیاری از زائران که از فرودگاه جده و یا جاهای دیگر وارد عربستان می شوند و به هر دلیل نمی خواهند به مدینه بروند، مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین افرادی که از مدینه منوره، از راه معمول حرکت نکرده و از مسجد شجره عبور ننمایند نیز می توانند از جحفه محرم شوند. حال پرسش این است که آیا همه زائران ـ چه افراد معذور و چه غیر معذور ـ می توانند با توجه به در پیش بودن میقات جحفه، از میقات شجره احرام نبسته و در جحفه محرم شوند؟ معیار جواز عبور از جحفه، مریضی و ناتوانی است یا مطلق عذر و ضرورت؟
در این نوشتار پس از طرح اجمالی تاریخچة منطقه، با توجه به فتاوای فقهای عظام و روایات، به اثبات اصل میقات بودن جحفه برای اهل شام، مصر، مغرب و هر آنکه از آنجا می گذرد، پرداخته شده است. در ادامه با استمداد از روایاتت متعدد در مسأله و کند وکاو آرای اندیشمندان اسلامی دیدگاه مشهور به اثبات رسیده که فقط معذورین، بیماران و ناتوانان می توانند به جای میقات مسجد شجره از جحفه احرام ببندند.
Machine summary:
"«عن علی بن جعفر عن أخیه موسی بن جعفر7 قال: سألته عن إحرام أهل الکوفة و أهل خراسان و ما یلیهم و أهل الشام و مصر من أین هو قال أما أهل الکوفة و خراسان و ما یلیهم فمن العقیق و أهل المدینة من ذی الحلیفة و الجحفة» (طوسی، ج5، ص55) آن گونه که فقها (عاملی، ج7، ص220 ؛ بحرانی، ج14، ص445) به صحیح علی بن جعفر استناد کردهاند، صحیح علی بن جعفر به طور مطلق بر جواز احرام و تخییر مردمان مدینه از ذی الحلیفه و جحفه دلالت دارد؛ چه آن که مقتضای اطلاق عطف جحفه بر ذی الحلیفه این است که چه مریض باشد و چه نباشد، میتواند از میقات عبور کرده و به میقات دیگر برود.
روایات سه گانة علی بن جعفر، معاویة بن عمار و حلبی، نمیتوانند دلیل بر جواز احرام از جحفه در هر حالت را اثبات نمایند؛ نتیجه آنکه اطلاق روایاتی همچون روایت ابراهیم بن عبدالحمید بر عدم جواز عدول از مسجد شجره تمام است و فقط بر اساس روایت حضرمی، حسنة معاویة بن عمار و موثقة ابوبصیر عبور بدون احرام از شجره اختصاص به معذورها و افراد مریض و ناتوان خواهد داشت.
روایات سه گانة علی بن جعفر، معاویة بن عمار و حلبی، نمیتوانند دلیل بر جواز احرام از جحفه در هر حالت را اثبات نمایند؛ نتیجه آنکه اطلاق روایاتی همچون روایت ابراهیم بن عبدالحمید بر عدم جواز عدول از مسجد شجره تمام است و فقط بر اساس روایت حضرمی، حسنة معاویة بن عمار و موثقة ابوبصیر عبور بدون احرام از شجره اختصاص به معذورها و افراد مریض و ناتوان خواهد داشت."