Abstract:
موضوع خیر و شر که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده تاکنون به صورت های مختلفی مصورشده است اما در این میان مهمترین مظهر ونماد خیر تصویر فرشتگان بوده و در موضوع های اساطیری، حماسی، مذهبی و عامیانة قبل و بعد از اسلام کاربرد فراوان داشته است. تصویر فرشتگان در طول زمان دستخوش تغییرات متعدد بصری شده است. این تغییر در سیر تکاملی هنر ایرانی از پیش از اسلام آغاز و تا دورة اسلامی ادامه داشته است. با ترویج گستره مذهب شیعه در دورة صفوی شاهد ترویج تصاویر مذهبی در هنر نقاشی هستیم. در تداوم آن با رونق نقاشی های مذهبی در دورة قاجار، تصویر فرشتگان در عرصه های مختلف کاربردهای متعددی پیدا کرد. این تصاویر برای بیان مفاهیم مذهبی مورد استفاده نقاشان مشهور بوده است. علیرغم تغییرات و دگرگونی های متعدد بصری نقاشی ایرانی، تصویر فرشتگان، در طول تاریخ هنر ایران، همواره خصوصیات تصویری و روحیات معنوی خود حفظ کرده است. در دورة قاجار رویکرد
جدیدی را در ماهیت معنوی و بصری تصویر فرشتگان در نقاشی ایرانی شاهد هستیم. این مقاله با رویکردی کیفی و به روش توصیفی - تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و بررسی نمونه های تصاویر بازمانده از نقاشی های فرشتگان، به چگونگی ویژگی های بصری و سیر تحول نقاشی فرشتگان در دوره قاجار می پردازد.
Machine summary:
بررسی تصویر فرشتگان درنقاشی دوره قاجار چکیده موضوع خیر و شر که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده تاکنون به صورت های مختلفی مصورشده است اما در این میان مهمترین مظهر ونماد خیر تصویر فرشتگان بوده و در موضوع های اساطیری، حماسی، مذهبی و عامیانۀ قبل و بعد از اسلام کاربرد فراوان داشته است .
فرضیه با توجه به گسترش روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی کشورهای اروپایی و ایران در دورة قاجار، گمان میشود سبک اروپایی خصوصاً فرنگیسازی که در این دوره رونق یافت بر نقش مایه های نقاشی ایرانی از جمله مصورسازی فرشتگان و شیوه رنگ آمیزی آن ها تآثیرگذار بوده است .
با توجه به آنچه گفته شد، نقاشی قاجار را میتوان به دو بخش عمده تقسیم بندی کرد: الف : سنتی ب : اروپاییمآب ، گروه نخست ، نقاشیهای نیمه نخست سده سیزدهم هجری است که تحت تأثیرهنر نقاشی سنتی، به ویژه در دوره فتحعلی شاه قرار داشت ،که اوج ابداعات نقاشی و زمان شکل گیری سبک پیکرنگاری درباری بود، این شیوه در زمره آخرین تلاش ها در ادامه سنت نگارگری ایرانی بوده و خصوصیات نقاشی ایرانی را دربر میگرفته است ، همچون : طراحی، رنگ گذاری تخت ، ایجاد فضای مثالی، پرهیز از رعایت اصول طبیعت نگاری چون پرسپکتیو مقامی، پوشش لباسی قاجار، استفاده از تزئینات ، فداکردن شبیه سازی و شخصیت پردازی در تصویر٤- راه میثاق سازی و رعایت الگوهای تصویری نیز از ویژگیهایی است که در این گروه تصاویر دیده نقاشی قاب آینه کاری، نقاشی یکی از خانه های میشوند.