Abstract:
عرفی شدن یا سکولاریزاسیون فرآیندی است که باعث کاهش جایگاه و نقش دین در سه حوزه دین، فرد و جامعه می شود؛ هرچند خاستگاه آن در غرب است اما می تواند برای همه ادیان از جمله اسلام و برای همه جوامع دیندار از جمله ایران رخ دهد. تلاش برخی روشنفکران و نواندیشان مسلمان برای رفع چالشهای دین اسلام با شیوه زندگی مدرن امروز و برای حفظ دین و افزایش قدرت انطباق آن با نیازهای جدید بشر ، سبب فروکاهی نقش و جایگاه دین و به عبارتی عرفی شدن شده است. در همین راستا آراء دکتر مجتهد شبستری قرائتی تازه از جایگاه دین اسلام و مدرنیته است. در این جستار تلاش شده تا مولفه های عرفی شدن و پیامدهای آن در آراء ایشان مورد مداقه قرار گیرد.
Machine summary:
"چند ابهام دیگر نیز در این زمینه وجود دارد: اگر کتاب و سنت در هر عصری به گونه ای متفاوت با عصر دیگر تفسیر شود و در هر عصر شکل گرایی خاصی از اسلام مبتنی بر تفسیر مفسر به ظهور رسد آنگاه در میان آن همه تنوع و یا حتی تضاد شکل دینداری ، چه چیز ملاک تبعیت آنها از دین واحدی ی به نام اسلام است ؟ اگر از نظر ایشان دامنه پذیرش قرائات از کتاب و سنت به این میزان گسترده است پس چرا قرائت فقها را زیر سئوال می برند ؟ چرا در مرحله عمل روش قرائت خود از کتاب و سنت را صحیح دانسته و مابقی قرائات را زیر سئوال می برند؟ ٥- عصری کردن دین تلاش همه روشنفکران و نواندیشان دینی در جهت زنده نگه داشتن دین در جامعه و افزایش قابلیت پاسخگویی دین به نیازهای جدید صورت می گیرد، اما برای انطباق دین با هر عصر با ارائه قرائت خاصی از دین باور جدیدی از دین که مقتضای انسان آن روز است جایگزین می کنند و به عبارتی دین را متناسب با آن عصر تغییر شکل می دهند.
»( همو، نقدی بر قرائت رسمی از دین ،١٨) در نقد این دیدگاه باید گفت : تعریف خاص ایشان از ایمان و فروکاستن دین به حوزه شخصی و فردی به عبارتی دستکاری در قلمرو دین و محدود ساختن آن به حوزه شخصی ، به علاوه علم گرایی و اصالت علم و واگذاری مدیریت حوزه اجتماع به علم پیامدی جز این ندارد که اسلام با داشتن آموزه های اجتماعی باید تنها به تحول فردی افراد بپردازد و با کنار کشیدن خود از عرصه اجتماع و فراهم آوردن فضا برای علم باعث پیشرفت و توسعه مسلمانان شود."