Abstract:
نگارنده پس از اشارهای مختصر به تاریخچه حسن و قبح به این موضوع در بین مسلمانان پرداخته و با تاکید بر حسن و قبح عقلی، آرا و اقوال اندیشمندان مسلمان را در حسن و قبح آورده است. در ادامه به موضوع عدل الاهی و توحید افعالی در منظر متکلمان پرداخته و آراء اشاعره، معتزله و امامیه را آورده است. ایشان به بیان سه دیدگاه اشاعره و اعتقاد به جبر و اعتقاد معتزله به تفویض و همچنین عقیده و دیدگاه امامیه به «امر بین الامرین» پرداخته است.
Machine summary:
آیا ما میتوانیم واقعیت های مطلق اخلاقی را در خوبی و بدی بشناسیم ؟ و آیا در این زمینه ، مستقلات عقلیه داریم یا نداریم ؟ در بین مسلمانان نیز مطرح شد که آیا انسان قدرت تشخیص خوب و بد را دارد یا خیر؟ آیا حسن و قبح واقعی و نفس الامری داریم که عقل با تصور آنها بتواند به نیکو بودن آن چیز خوب و یا بد بودن آن شیء قبیح حکم کند یا نداریم .
٥. عضدی (عضدالدین ایجی عبد الرحمان بن احمد) عضدی که از طرفداران حسن و قبح شرعی است ، در پاسخ به دیدگاه معتزله در حسن و قبح عقلی میگوید: ٨٢ تمام این اشکالات بر گفتار معتزله ، به خاطر همان اصلی است که به خود اجازه داده اند دربارة خداوند سخن گویند که فلان کار بر خدا جایز است یا جایز نیست .
٩. ملا عبد الرزاق لاهیجی لاهیجی قول جبر را به اشاعره نسبت داده و در این زمینه مینویسد: جبر مذهب اشعری و تفویض مذهب معتزله و امر بین الامرین مذهب حکماء و جمهور علمای امامیه است .
٨. میرزا حسن فرزند ملا عبد الرزاق لاهیجی ایشان در فصل پنجم از مباحث مقدماتی عدل در کتاب خود شمع یقین ، به مسأله خلق افعال پرداخته و طبق معمول بسیاری از فلاسفه و متکلمین متأخر، جبر را به اشاعره و تفویض را به معتزله و امر بین الامرین را به امامیه و حکماء نسبت داده است .