Abstract:
هوش هیجانی با شناخت فرد از خویش و دیگران، ارتباط بین فردی، سازگاری و انطباق با محیط در جهت ارضای نیاز خود و انتظارات اجتماعی در ارتباط است. بنابراین میتواند در رابطه با اثر آمادگی برای اعتیاد بر مصرف نقش تعدیلکننده داشته باشد که پژوهش حاضر در قالب مدلی به بررسی این نقش پرداخت. تعداد 300 آزمودنی به شیوه نمونهگیری در دسترس از بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی انتخاب و با استفاده از پرسشنامه هوش هیجانی برادبری- گریوز، پرسشنامه آمادگی برای اعتیاد و پرسشنامه محقق ساخته در مورد مصرف مواد مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادههای بر مبنای آزمونهای همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSS و EQS مورد تحلیل قرار گرفت. یافتهها حاکی از آن بود که بین آمادگی برای اعتیاد و مصرف مواد رابطه معنادار مثبت (0.01>r=0.28 ،P) و بین آمادگی برای اعتیاد و هوش هیجانی رابطه معنادار منفی (0.01>r=0.44 ،P) وجود دارد. مدل پیشنهاد شده برای بررسی نقش تعدیلکننده هوش هیجانی در رابطه با اثر آمادگی برای اعتیاد بر مصرف مواد از برازش مطلوبی با دادهها (RMSEA=0.08, CFI=0.97, NFI=0.95, GFI=0.97, AGFI=0.93) برخوردار بود. گرایش به اعتیاد اثر مستقیم مثبت (0.16=β) و اثر غیرمستقیم منفی (0.06-=β) بر مصرف مواد داشت. هوش هیجانی نقش مهمی در پیشگیری از مصرف مواد ایفا میکند و افرادی با نمره بالا در هوش هیجانی با وجود داشتن آمادگی برای مصرف مواد و اعتیاد، به دلیل آگاهی از هیجانات خود، خود مدیریتی و مدیریت روابط و موقعیتهای پرخطر، در عمل کمتر به مواد مصرف سوق پیدا میکنند.
Machine summary:
بعدا سالوی و مایر (1990) مدل قبلی خود را اصلاح و یک مدل چهار طبقهای را پیشنهاد کردند که بهصورت سلسله مراتبی مرتب شده بود: 1- ادراک، ارزیابی و ابراز هیجانات؛ 2- تسهیل هیجانی تفکر و اندیشه؛ 3- فهم و تحلیل اطلاعات هیجانی و به کارگیری دانش هیجانی و 4- نظم بخشی و تنظیم هیجان، که هر کدام از این طبقات خود شامل Sutin, Evans, amp; Zonderman World Health Organization Terracciano, Lockenhoff, Crum, Bienvenu, amp; Costa Bar-On Parker, Taylor, Eastabrook, Schell, amp; Wood Salovey amp; Mayer چندین مؤلفه فرعی و جزئیتر بودند (مایر و سالوی، 1997).
در واقع، در حالیکه افرادی با هوش هیجانی بالا فشارهای همتایان را درک میکنند و از عهده کنترل هیجانات خود بر میآیند و در نتیجه، در برابر مصرف مواد مقاومت بیشتری از خود نشان میدهند، افرادی با Roberts Barsade Boyatzis Roberts, Maccann, Matthews, amp; Zeidner Walsh Caruso هوش هیجانی پایین همواره با هیجانهای منفی دست به گریبان هستند و برای مقابله با این هیجانات به مصرف مواد روی میآورند (ترینیداد و جانسون 1 ، 2002؛ ترینیداد، اونگر 2 ، چو 3 و جانسون، 2004).
همچنین، Trinidad amp; Johnson Unger Chou Cherniss, Roche, amp; Barbarasch Schutte, Malouff, Thoresteinson, Bhullar, amp; Rooke James1 Bore1, amp; Zito Yalcin, Karahan, Ozcelik, amp; Igde Campbell amp; Ntobedzi Whitney Cordovil de Sousa Uva Resurreccion, Salguero, amp; Ruiz-Aranda مطالعه خیری، عبداللهی و شاهقلیان (1392)، منشئی و مظاهری (1389) و نریمانی، حبیبی و رجبی (1390) روی معتادان، مطالعه نریمانی، عیوضی و ابوالقاسمی (1393) و قنبری طلب، قنبری، طهماسبی کیانی و نادری لردجانی (1392) روی دانش آموزان و مطالعه اکبری زردخانه، رستمی و زارعان (1387) روی دانشجویان نشان داد که بین هوش هیجانی و گرایش نسبت به مصرف مواد و اعتیاد رابطه منفی وجود دارد.