Abstract:
شهرنشینی در ایران از دهه 40 به بعد، شدت می گیرد که نتیجه آن پیداش طرح های شهری (جامع و تفصیلی) جهت انتظام بخشیدن به توسعه های شهری است. این طرح ها به دلیل نگرش صرفا کالبدی که به شهرها داشته اند از بعد اجتماعی، اقتصادی، فنی و سازمانی با نارسایی های بسیاری همراه بوده و در مجموع نتواسته اند برای توسعه موزون و متناسب شهرها موثر باشند و غالبا نیز، به دلیل بلند مدت بودن و فاقد انعطاف پذیری، در مقابل پویایی شهر نتوانسته اند به اهداف خود دست یابند. ضرورت این امر، استفاده از الگوهای نوین توسعه شهری است که در اواخر قرن بیستم در کشورهای اروپایی و آمریکایی به کار گرفته شده و نسبت به طرح های موجود موفقیت بیشتری را نشان می دهند و شهرهای بی روح مدرنیته را به سمت زندگی های محله ای با ساختارهای سنتی پیشین خود سوق می دهند که مقیاس انسانی دارد و سرزندگی و زندگی در این گونه شهرها موج می زند. از این رو باید الگوهای نوین، که بیشتر بر پایه توجه به اصول و معیارهای انسان گرایی و منعطف بودن استوار است، به عنوان طرح آلترناتیو استفاده گردد که بیشتر بر مقیاس های کوچک (محلی) با بازه زمانی کم تاکید می کنند. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل طرح توسعه شهرک خاوران با استفاده از مبانی نظری الگوهای نوین توسعه شهری از قبیل TND، TOD، رشد هوشمند، واحدهای برنامه ریزی شده و ... است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق، شهرک خاوران یکی از شهرک های تازه طراحی شده شهر تبریز است. برای گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده؛ همچنین از نرم افزار ArcGIS برای تهیه نقشه ها استفاده شده است. تحلیل های صورت گرفته، براساس نقشه های ترسیم شده محدوده و گزارش کار طرح بازنگری شهرک خاوران است. نتایج تحقیق نشان می دهد با وجود توسعه و گسترش ادبیات نظری الگوهای نوین برنامه ریزی شهری در کشور، این اصول و مبانی کمتر در طرح های شهری کشور به طور عام و شهرک خاوران تبریز به صورت خاص مد نظر قرار گرفته است.
Urbanization in Iran is increasing from 40s onward, which leads to the creation of Urban plans (comprehensive and detailed) to regulate urban development Due to the fact that they have a purely physical attitude towards cities, such designs are socially, economically, technically and organizationally inadequate. They have not been effective in developing balanced and proportionate cities, often due to being long-term and lack of flexibility have not been able to live up to its dynamism to achieve their goals. The necessity of this is the use of modern urban development models that have been used in European and American countries in the late 20th century, they also show more success than the current plans and brought about spiritless modernity cities toward life which has human scales It has a human scale, and life and vitality are evident in these cities. Hence, we must adopt new patterns as an alternative plan that are more based on the consideration of human principles and standards and resilience. That is more on the small (local) scale with a short time span. The purpose of this paper is to study and analyze the development plan of Khavaran city using theoretical foundations of modern urban development models such as TND, TOD, Smart growth, programmed units etc. This research is functional in terms of purpose and in terms of the nature and method of the research is descriptive - analytical. The study area of this research is Khavaran Town, a newly designed town in Tabriz city. For data gathering, both documentary and field methods were used; also Arc GIS software has been used to prepare maps. Analyses have been performed based on maps of the area and the report of Khavaran Town Review Project. The results of the research show that, despite the development and expansion of theoretical literature of the new program patterns of urban planning in Iran, these principles have been specially considered generally in the design of the country and especially Khavaran town of Tabriz.
Machine summary:
ضرورت این امر، استفاده از الگوهای نوین توسعۀ شهری است که در اواخر قرن بیستم در کشورهای اروپایی و آمریکایی به کار گرفته شده و نسبت به طرحهای موجود موفقیت بیشتری را نشان میدهند و شهرهای بیروح مدرنیته را به سمت زندگیهای محلهای با ساختارهای سنتی پیشین خود سوق میدهند که مقیاس انسانی دارد و سرزندگی و زندگی در این گونه شهرها موج میزند.
هدف این مقاله، بررسی و تحلیل طرح توسعۀ شهرک خاوران با استفاده از مبانی نظری الگوهای نوین توسعۀ شهری از قبیل TND، TOD، رشد هوشمند، واحدهای برنامهریزی شده و ...
نتایج تحقیق نشان میدهد با وجود توسعه و گسترش ادبیات نظری الگوهای نوین برنامهریزی شهری در کشور، این اصول و مبانی کمتر در طرحهای شهری کشور به طور عام و شهرک خاوران تبریز به صورت خاص مد نظر قرار گرفته است.
اختلاف بین شهر فشرده و شهر پراکنده در یک مقیاس بزرگ میتواند به صورت دو موضوع مورد بحث خلاصه شود: کدام یک از الگوهای توسعه، کارایی انرژی بیشتری ارائه مینماید؟ و کدام یک از جنبههای توسعۀ پایدار بیشتر مهم است؟ زیرا الگوی ساخت علاوه بر بحث انرژی، بر شرایط اجتماعی، مسائل اقتصادی، کیفیت محیطی و اکولوژیکی درون شهرها تأثیر میگذارد و همۀ این جنبهها از بخشهای مهم مفهوم توسعۀ پایدار هستند و میتوانند به صورت معیارهایی برای بحث در مورد فرم پایدار شهری مورد استفاده قرار گیرند (هولدن و نورلند، 2005: 2149).
طبق این الگو، کاربریهای متنوع در کنار یکدیگر قرار گرفته و کاربری مسکونی نیز به صورت خوشهای و نزدیک به هم تعریف میشود؛ در نتیجه، تراکم ساختمانی بیشتری ایجاد میشود که از نظر دسترسی و کیفیت محیط زیست سودمند است (یگانه کیا و همکاران، 1389: 44).