Abstract:
هدف این پژوهش، ارائه سبک زندگی اسلامی، بر اساس وصایا و نصایح قرآنی ـ روایی حضرت لقمان است، و در صدد است تا به دو پرسش پاسخ دهد: سبک زندگی اسلامی ـ اعتقادی بر اساس وصایای لقمان حکیم کدام است؟ و نیز، سبک زندگی اسلامی(عبادی و اخلاقی) بر اساس نصایح قرآنی ـ روایی حضرت لقمان حکیم کدام است؟ وصایای لقمان حکیم به فرزندش، در قرآن کریم، در ضمن پنج آیه آمده است، که دارای مفاهیم بلند انسانسازی است. «سبک زندگی»، نظاموارهای است که هندسهی رفتار بیرونی افراد و جوامع را در حوزههای مختلفی مثل مصرف، معاشرت، تفریح، اوقات فراغت، آرایش، طرز خوراک، معماری، دکوراسیون منزل و امثال آن، مشخص میکند، و افراد و جوامع را از هم متمایز میکند. یکی از مهمترین باورهای اسلامی که در سبک زندگی یک مسلمان خود را نشان دهد، باور به «توحید» و یگانگی خداوند است. بنابراین، نظامهای اجتماعی، اعم از نظامهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی، و به تبع آنها سبک زندگی انسان موحّد متفاوت با افراد و جوامع غیر موحد خواهد بود. برای داشتن یک زندگی اسلامی، در ابعاد فکری، اخلاقی و عبادی، استفاده از اسوههای قرآنی مانند حضرت لقمان، ضروری و بسیار تاثیرگذار است. پندهای او از یک سو، دعوت به ایمان به خداوند و اعتقاد به معاد و روز قیامت و انذار به محاسبهی اعمال نزد پروردگار است، و از سویی دیگر، دعوت به ارتباط انسان با خداوند در قالب نماز و احترام به والدین، و احیای ارزشهای انسانی در سایهی «امر به معروف» و «نهی از منکر» است. همچنین، آراسته شدن به کمالات اخلاقی همچون: تواضع، نداشتن غرور، اعتدال در زندگی، ادب در گفتار و رعایت وقار در سخن و آهنگ کلام و دعوت به صبر و استقامت در راه خدا، از اصول حاکم بر سبک زندگی اسلامی است، که دقّت در وصایای حضرت لقمان، ما را به ارزشهای بلند قرآنی، در عرصههای اعتقادی، عبادی و اخلاقی رهنمون میسازد. روش این تحقیق، توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای است
Machine summary:
علامه طباطبایی، در تفسیر این آیه مینویسد: سنت الهی این است که نعمتها و موهبتهایی که به انسان داده میشود، مربوط به حالات نفسانی و شخصیتی خود او است، که اگر آن حالات، موافق با فطرت الهیاش، جریان یافت آن نعمتها هم جاری خواهد بود، مثلا اگر مردمی به خداوند ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، به دنبال آن، نعمتهای دنیا و آخرت بسویشان سرازیر میشود»(طباطبایی، 1380، ج11، ص311).
ممکن است سؤال شود که چرا لقمان، روی یک کار جزئی به نام «راه رفتن» تکیه میکند و به پسر دستور میدهد که در راه رفتن میانه رو باش؟ نه تنها لقمان، بلکه خود قرآن مجید در سورهی فرقان روی این موضوع تکیه کرده و میفرماید: «و عباد الرحمن الذین یمشون علی الأرض هونا»(فرقان/63)؛ بندگان خدا کسانی هست که به تواضع راه میروند».
5. سبک زندگی عبادی و اخلاقی در نصایح حضرت لقمان(ع) عبادت، به معنای اظهار ذلت، عالیترین نوع تذلل و کرنش در برابر خداوند است، زیرا از راه عبودیت، انسان به هدف نهایی آفرینش خودش که قرب الهی است میرسد؛ البته عبادت به معنای خاص، ممکن است به صورت نماز، روزه، امر به معروف و خدمت به بندگان خدا...
اساسا، اگر انسان معتقد باشد که کسی مراقب او بوده و در همهی حالات، او را زیر نظر داشته، و تمامی اعمال او از کوچک و بزرگ و نیک و بد، حسابرسی میشود، و پاسخ عادلانهای به هر کدام داده خواهد شد، باعث می شود که اولا: این انسان، دائم در یک حالت بیدار باش بسر ببرد؛ ثانیا: خود را در انجام کارها، آزاد و مطلق نبیند.