Abstract:
جغرافیا به عنوان دانش مطالعه سیستم ها در فضای جغرافیایی است. بر این اساس منطقه به عنوان یک سیستم که محصول و برون داد آن می بایست تعادل و تعالی در تعاملات زندگی باشد؛ می بایست با نگاه شبکه ای مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. لذا توجه به شهر و روستا به عنوان نقطه آغازین برنامه ریزی منطقه ای و تنها راهکار برای دستیابی به توسعه پایدار است. در این مقاله به بررسی شبکه توسعه متعادل منطقه ای از منظر سلسله مراتب روابط شهری و روستایی در منطقه قزوین پرداخته شده است. از این رو، به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی اسناد و منابع مرتبط در این زمینه پرداخته شده است. در این مقاله سعی بر آن شده است تا با بررسی منابع معتبر و علمی در این زمینه در وحله نخست مبانی نظری موضوع مورد مطالعه (هر چند به طور خلاصه) واکاوی شده و در گام بعدی سیمایی از سلسله مراتب روابط شهری و روستایی در منطقه قزوین بر اساس متغیر مقدار بار حمل شده (بر حسب تن) ارائه شود. بر اساس بررسی های صورت گرفته در منطقه قزوین روابط شهرها با روستاهای استان بسیار محدود بوده و این مساله تحت تاثیر مکانیزم هایی چون ساختار تمرکز خدماتی استان، تغییر کارکردهای شهری و روستایی و سایر موارد بوده است.
Machine summary:
در این میان منطقه قزوین به عنوان یکی از بخش های منطقه البرزجنوبی به جهت همسایگی با پایتخت امروزه درگیر مسائل و مشکلاتی است که در این مقاله به بخشی از آن در چارچوب بررسی شبکه توسعه متعادل منطقه ای با تأکید بر روابط بین نواحی شهری و روستایی پرداخته شده است .
بر اساس بررسی های آماری تمرکز بیش از ٣٧ درصد از خدمات ارتباطی در شهر قزوین به عنوان مرکز استان (برگرفته از مرکز آمار، ١٣٨٥) منجر به توسعه تعاملات این شهر و با نواحی روستایی و نیز شهری پیرامون خود شده است و به نحوی نوعی از توزیع ناموزون روابط روستا- شهری را شکل بخشیده است .
اگر چه در این مقاله تنها، متغیر بار، به منظور تحلیل روابط روستا-شهری مورد نظر بوده است اما باید توجه داشت که فرایند تعاملات هر نقطه جغرافیایی با نقطه دیگر منوط به سطح توسعه آن نقطه است که در میان پارامترهای توسعه تمرکز خدمات به عنوان یکی از بارزترین شاخص ها است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) جمع بندی بر اساس بررسی های صورت گرفته می توان اذعان نمود که روابط متقابل روستاها و شهرهای هر منطقه تابع انواع مختلفی از پارامترهای طبیعی و انسانی است که نقش و تأثیر این عوامل در هر منطقه بسته به ساختار و سطح توسعه آن متفاوت می باشد.
Friedmann, John and Mike Douglass (1978), "Agropolitan Development: Toward a New Strategy for Regional Planning in Asia," in F.