Abstract:
دانشگاه توبینگن آلمان در تاریخ 14 نوامبر 2014، در بیانیهای اعلام نمود که پارههای نسخهای از قرآن که در کتابخانة این دانشگاه نگهداری میشود، بر خلاف ارزیابی اولیه، به یک قرن قبل یعنی سدة هفتم میلادی و سرآغاز شکلگیری اسلام تعلق دارد. بررسیها بر روی این اثر، که از سال 1864م در تملک این کتابخانه قرار داشته، طی پروژهای با نام «کورانیکا» معطوف به کشف و بررسی پارهها و نسخههای کهن قرآن، صورت پذیرفته است. برابر با اظهارات مسوولان این مرکز، تعیین قدمت و زمانة نگارش نسخة مزبور با روش پرتونگاری کربن 14، که معمولا در مورد تعیین سن اشیا و گنجینههای باستانی به کار میرود، در آزمایشگاهی در زوریخ ـ سویس انجام شده است. قدمت این نسخه، پیش از هر چیز، شاهد گرانسنگی است بر صداقت عمومی مسلمانان در آنچه نسبت به تاریخ کتاب مقدس خود اظهار و روایت کردهاند. نوشتار حاضر، ضمن نگاهی کوتاه به برخی روایات در زمینه گردآوری قرآن، ویژگیهای مربوط به رسم الخط این نسخه را مورد توجه قرار میدهد.
Machine summary:
از این بین، ظاهرا دو نسخه را باید استثنا کرد: یکی شامل پارههایی از قرآن، که در اختیار حفصه دختر عمر بن خطاب و همسر پیامبر گرامی اسلامص بود، و محتمل است که شامل تمامی قرآن بوده باشد.
افزون بر این قابل توجه است که در رسم الخط این نسخه، همانگونه که از ویژگیهای مصاحف عثمان معروف است، همه جا الف ممدوده اگر در وسط کلمه واقع میشده، یا نوشته نشده یا به جای آن حرف یاء (یـ) گذارده شده است.
این روش، اگر چه در رسوم کهن عربی بر جای مانده از پیش از اسلام نیز سابقه دارد، میتواند به ضرورت یا اختیار، نشانگر آن باشد که در این شیوة کتابت، ظرفیت لازم برای همخوانی با لهجة کسانی که این الف را به صورت مد تمام (تفخیم) یا میل دادن آن به یاء (اماله) یا تلفظ آن به صورت بینابینی (تلطیف) ادا میکردهاند، فراهم شده است.
با جزئیاتی که در منابع ذکر شده، حتی میتوان پنداشت که این عمل در اواخر این دوره انجام شده باشد؛ چه برای مثال گویند ابو الاسود بر آنچه از امام علی بن ابی طالبع از علم نحو آموخته بود بخل و خست بسیار میورزید و آن را بر کسی آشکار نمیکرد؛ و تا ناگزیر نشد بدین کار دست نیازید .
منابع ابن الأثیر، علی بن محمد [-630هـ]، الکامل فی التاریخ، به کوشش عمر عبد السلام التدمری، دار الکتاب العربی، بیروت 1417هـ/1997مـ.