Abstract:
بازخوانی اسرار نهفته در هبوط و بایستههای مربوط به صعودش، نهتنها فراهمکننده بستر تکامل نفس است، بلکه خودش قدمی والا در راستای تکامل نفس قلمداد میشود. صدرالمتالهین آیه مربوط به خلافت حضرت آدم را به نفس انسان و بیان ماهیت و انیت و کیفیت پیدایش آن ناظر دانسته، رابطه تنگاتنگی میان هبوط و صعود نفس ترسیم مینماید و هبوط را زمینهساز صعود میداند. از رهگذر این جستار روشن میشود که در اندیشه صدرالمتالهین، مقام هبوط پایینترین مرتبه از مراتب وجودی نفس است که بیانگر غایت نزول از فطرت اصلی اوست. هبوط در اندیشه صدرالمتالهین بیانگر یکی از مراتب وجودی نفس است که ارتباط تنگاتنگی با بدن دارد و زمینهساز تکامل وجودی نفس است؛ ازاینرو هبوط نهتنها نقصی برای انسان نیست، بلکه زمینهساز تکامل وجودی اوست که بدون هبوط میسور نیست. به باور وی، خطاب هبوط، خطاب تکوینی است؛ زیرا هبوط از بهشت به زمین تحت اختیار حضرت آدم نیست تا بتوان ایشان را بدان مکلف کرد.
Machine summary:
از رهگذر این جستار روشن میشود که در اندیشه صدرالمتألهین، مقام هبوط پایینترین مرتبه از مراتب وجودی نفس است که بیانگر غایت نزول از فطرت اصلی اوست.
شناخت مراتب و مقامات نفس و تواناییهای وجودی آن و بازخوانی اسرار نهفته در هبوط و بایستههای مربوط به صعودش، نه فقط فراهمکننده بستر تکامل نفس است، که خود قدمی والا در راستای تکامل نفس قلمداد میشود؛ ازاینروست که از گذشته دور، واکاوی این مسئله مورد اهتمام ویژه اندیشوران حوزه خودشناسی بوده و علاوه بر جایگاه ویژهاش در فرهنگ دینی (عروسی حویزی، 1415ق، ج1، ص61)، بسیاری از مفسران (طوسی، بیتا، ج1، ص164؛ طبرسی، 1372، ج1، ص203؛ فخررازی، 1420ق، ج3، ص471؛ قرطبی، 1364، ج1، ص327)، عارفان (ابنعربی، بیتا، ج3، ص143؛ رازی، 1425ق، ص228؛ آشتیانی، 1370، ص767)، فیلسوفان (صدرالمتألهین، 1981م، ج8، ص355؛ طباطبائی، 1411ق، ج1، ص132)، متکلمان (شریف مرتضی، 1998م، ج2، ص154) نیز به بازخوانی مسئله هبوط پرداختهاند.
برخی دیگر از متفکران که صدرالمتألهین با تعبیر «اهل معرفت» از آنان یاد میکند، بر این باورند که این خطاب، تکوینی است؛ زیرا هبوط از بهشت به زمین تحت اختیار حضرت آدم( نیست تا بتوان ایشان را بدان مکلف کرد (صدرالمتألهین، 1366، ج3، ص125).
هبوط در اندیشه صدرالمتألهین بیانگر یکی از مراتب وجودی نفس است که ارتباط تنگاتنگی با بدن دارد و زمینهساز تکامل وجودی نفس است؛ ازاینرو هبوط نهتنها نقصی برای انسان نیست، بلکه زمینهساز تکامل وجودی اوست که بدون هبوط میسور نیست.
هبوط در اندیشه صدرالمتألهین بیانگر یکی از مراتب وجودی نفس است که ارتباط تنگاتنگی با بدن دارد و زمینهساز تکامل وجودی نفس است؛ ازاینرو هبوط نهتنها نقصی برای انسان نیست، بلکه زمینهساز تکامل وجودی اوست که بدون هبوط میسور نیست.