Abstract:
امروزه سازمان ها دریافته اند که منابع انسانی برای دستیابی به بهترین نتایج، نیازمند مدیریت اثربخش است. اقدامات مدیریت منابع انسانی عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد که این خود می تواند در محیط پویا برای سازمان ها مزیت رقابتی پایدار و بقا در چنین محیط هایی را به همراه داشته باشند؛ بنابراین سازمان ها از کارکنان خود انتظار بروز رفتارهایی داوطلبانه دارند که به موجب آن، کارکنان عملکرد خود را ارتقا دهند. رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان بر کیفیت و عملکرد ارائه شده از سوی آنان تاثیرگذار است؛ ازاینرو شناسایی متغیرهای موثر بر بروز این رفتار می تواند گامی در جهت افزایش عملکرد کارکنان باشد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی در«وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»طراحی شده است.پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر ماهیت، توسعه ای و از نظر روش، اسنادی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل تعداد 1112 نفر از کارکنان«وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»است و حجم نمونه براساس نمونه گیری سیستماتیک، 279 نفر برآورد شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگرساخته است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و لیزرل استفاده شده است؛ بدین ترتیب که برای محاسبه آمار توصیفی و جمعیت شناختی و آزمون نرمالبودن از آزمون کولموگروف اسمیرنوف و برای مدل سازی متغیرهای پژوهش از روش مدل معادلات ساختاری ( SEM ) و تحلیل عاملی بهره گیری شده است. براساس یافته های پژوهش و تجزیه وتحلیل داده ها، پنج بعد شخصیتی، ارزشی، حمایتی، فرهنگی و فراوظیفه ای به عنوان ابعاد موثر در بروز رفتار شهروندی سازمانی در«وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»شناخته شد که هر یک از این ابعاد مولفه هایی را با خود به همراه دارد؛ ولی عوامل شخصیتی یکی از ابعاد تعیین کننده در بروز رفتار شهروندی سازمانی در «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»است.
Machine summary:
بر اساس نتایج آزمون همبستگی پیرسون ، میزان همبستگی بین ابعاد حمایتی و ابعاد شخصیتی، ٠/٣٦٦ و مقدار معناداری ، ٠/٠٠١ بوده که کمتر از سطح معناداری ٠/٠٥ است ؛ بنابراین با اطمینان ٩٥ درصد میتوان گفت که بین ابعاد شخصیتی و ابعاد حمایتی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ همچنین بین ابعاد حمایتی و ابعاد ارزشی نیز میزان همبستگی، ٠/٧٨٥ و مقدار معناداری ، ٠/٠٣٣ است که در سطح اطمینان ٩٥ درصد بر اساس اطلاعات موجود بین دو بعد حمایتی و ارزشی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ یعنی کارکنانی که ابعاد شخصیتی آن ها از قبیل برون گرایی، خودگشودگی، روان رنجوری و تطابق پذیری در سطح بالایی قرار دارد، احساس عدالت سازمانی دارند، نسبت به کار در سازمان تعهد کاری احساس میکنند و این سبب اطاعت سازمانی در این افراد میشود و همچنین کارکنانی که اعتقاد زیادی به ابعاد حمایتی در بروز رفتار شهروندی در سازمان دارند، روحیه تحمل تعارض ، انعطاف پذیری ، خوش بینی و همدلی در رفتارشان مشهود است .
با توجه به آنکه ابعاد شخصیتی با شاخص هایی از قبیل برون گرایی، تطابق پذیری ، گشودگی و روان رنجوری، به عنوان مهم ترین عامل مؤثر بر بروز رفتار شهروندی سازمانی در «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» شناخته شد، موارد زیر برای حفظ و ارتقای عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی بر اساس مؤلفه های شخصیتی پیشنهاد میشود: ١) برپایی کارگاه ها روان شناسی و سخنرانیهای دوره ای برای رفع مشکل کم رویی و رفع ویژگی های منفی در شخصیت کارکنان ؛ ٢) ارج نهادن به شخصیت برون گرایی و توجه به آن به عنوان یک عامل مهم در مرحله جذب و استخدام کارکنان ؛ ٣) طراحی فضاهای کاری که شرایط رشد و بروز خلاقیت را فراهم آورد؛ ٤) ارائه آگاهی های لازم به کارکنان در خصوص محیط کارشان و ترویج یادگیری اجتماعی؛ ٥) اصلاح شیوه های ارتباط بین مدیران و زیردستان برای بهبود حس صمیمیت دوطرفه در سازمان .