Abstract:
نخبگان، مفهومی محوری در جامعهشناسی و علوم سیاسی است و علیرغم مفهومپردازیهای مختلف انتقادات زیادی بر آن وارد است. در مجموع می توان 3 نوع رویکرد به نخبگان را تمیز داد. رویکرد کلاسیک و معاصر که رویکرد دوم خود به دو بخش کارکردگرا و انتقادی قابل تفکیک است. علی رغم ادبیات موجود در این زمینه هیچ یک از رویکردها نتوانسته مفهوم پردازی جامعی از نخبه ارائه دهد. هرچند برخی از نظریهپردازان کارکردی و غالب اندیشمندان انتقادی تا حدودی نخبه را بر مبنای ساختار توضیح دادهاند ولی برداشت آنان از ساختار محدود به بعد خاصی است که قادر به تبیین تمام انواع نخبه نیست. همچنین این رویکردها نخبه را مفهومی ایستا در نظر میگیرند. این مقاله درصدد ارائه صورتبندی جامعتری از مفهوم نخبه با تاکید بر ساختاری است که نخبه را خلق کرده است. این نگاه منجر میشود تا نخبه به صورت مفهومی فرایندی و پویا در نظر گرفته شود و فرایند نخبهشدن را تبیین کند؛ مفهومی که بر اساس ظرفیت به کارگیری منابع تعریف میگردد نه صرفاً تملک منابع که بسیاری از تعاریف بر مبنای آن ارائه شده است؛ ظرفیتی که ناشی از توان ساختار است. الگوی ارائه شده میتواند به خوبی ساختار و نخبه را در یک قالب بگنجاند و روابط بین نخبگان را بر اساس انواع تضاد تبیین کند.
Machine summary:
همچنين در بسياري از تئوري ها، به چگونگي خلق نخبه توجهي نشده است ؛ برخي مانند بورديو داشتن انواع سرمايه را عامل خلق نخبه يا نخبه بودن مي داند و برخي مانند لاچمن فقط يک نوع نخبه را طبقاتي در نظر مي گيرد و عمده نظريه پردازان کارکردگرا، شايستگي و عملکرد را از عمده عوامل نخبه شدن مي دانند؛ ولي به نظر هيچ يک نمي تواند آن گونه که بايد اين مساله را تبيين کنند.
هارتمن معتقد است دو فرض اساسي مشترک بين تمام رويکردهاي کارکردگراي نخبگان وجود دارد: ١) در جوامع مدرن ، ديگر طبقه حاکم يا نخبه متحدالشکل وجود ندارد؛ اينجا فقط مي توان افراد و زيرمجموعه نخبگان ١ کارکردي را يافت که با يکديگر در سطح بالاي بخش هاي کليدي جامعه با يکديگر رقابت مي کنند.
Burton, Michael G amp; John Higley (1987), elite settlements, American sociological review 52(3): 295-307 Dogan, M.
Hartmann, michael (2007), The Sociology of Elites, London and newyork, Routledge: Taylor amp; Francis Group Higley John (2010), "Elite Theory in Political Sociology", in Kevin T.
Craig Jenkins, Handbook of Politics: State and Society in Global Perspective, Springer, pp: 161-176 Higley John and Michael Burton (2006), Elite foundations of liberal democracy, Rowman amp; Littlefield Publishers, Inc. Higley, J.
398 Lachmann, Richard (2000), Capitalists in Spite of Themselves: Elite Conflict and Economic Transitions in Early Modern Europe, New York, Oxford University Press Lasswell, Harold (1958), politics: Who Gets What, When, How. Cleveland: Meriden.