Abstract:
تغییرات رخ داده در سامانه نظم منطقه ای منجر به تشدید رویکردهای تقابلی عربستان با ایران شده است. تا جایی که امکان مواجهه نظامی عربستان با ایران با احتساب حالت های محتمل ذیل این نوع از مواجهه، بیشتر از قبل مورد تامل تحلیل گران قرار گرفته است. بر این مبنا، این مقاله با روش سناریونگاری به سبک GBN کوشیده به این پرسش اصلی پاسخ دهد که سناریوهای مواجهه نظامی عربستان در قبال ایران کدام خواهد بود و چه عواملی بر شکل گیری این سناریوها موثر است. در این روش با تبیین عدم قطعیت های بحرانی از بین مهم ترین پیشران ها، مبنای سناریوها ترسیم می گردد. فرضیه مقاله بر این مبنا سامان یافته است که سه گونه تقابل مستقیم، نیابتی و تشدید منازعات فرقه ای در ایران می تواند از سوی عربستان دنبال شود. بررسی اهمیت و قطعیت پیشران ها بر مبنای منابع کتابخانه ای و هم چنین بهره مندی از نظرهای خبرگان، در چارچوب روش سناریونگاری، نشان داد که آینده جنگ یمن و تاب آوری ایران در مقابل فشارهای تحریم اقتصادی آمریکا و متحدانش، در تعیین رویکرد عربستان برای مواجهه نظامی با این کشور موثر بوده و می تواند مبنای رفتار نظامی آتی آن با ایران تا پایان ریاست جمهوری دوره اول ترامپ باشد. بر این مبنا، سناریوی ایجاد ناامنی و تشدید تروریسم در داخل، محتمل تر از جنگ مستقیم و نیابتی برآورد شده است.
Machine summary:
بررسي اهميت و قطعيت پيشران ها بر مبناي منابع کتابخانه اي و هم چنين بهره مندي از نظرهاي خبرگان ، در چارچوب روش سناريونگاري، نشان داد که آينده جنگ يمن و تاب آوري ايران در مقابل فشارهاي تحريم اقتصادي آمريکا و متحدانش ، در تعيين رويکرد عربستان براي مواجهه نظامي با اين کشور مؤثر بوده و ميتواند مبناي رفتار نظامي آتي آن با ايران تا پايان رياست جمهوري دوره اول ترامپ باشد.
حيدري نيز با استفاده از روش ميک مک به احصاي عوامل مؤثر بر روابط ايران و شوراي همکاري خليج فارس در افقي ده ساله پرداخته و درمجموع نگرش دولت مردان ايران و کشورهاي عربي به يکديگر، افزايش رقابت هاي تسليحاتي و نظامي مرتبط با طرح ناتوي عربي، القاي ايران هراسي مبتني بر ايده هلال شيعي ، تفاوت هاي ايدئولوژيک و آينده بحرين ، عراق ، سوريه و يمن را پنج عامل کليدي دراين روابط تلقي کرده است (حيدري، ١٣٩٥).
بنابراين ترکيه ضمن عدم تمايل به منازعه نظامي در منطقه که ريسک سرمايه گذاريهاي خارجي را افزايش ميدهد، با توجه به تداوم نشست هاي آستانه جهت راهبرد سياسي براي پايان جنگ داخلي سوريه ، ترکيه تمايلي به همراهي با دولت سعودي در يک نبرد نيابتي عليه ايران نخواهد داشت .
قطر باوجود ارائه بزرگ ترين پايگاه نظامي به آمريکا در غرب آسيا، براي توسعه جايگاه منطقه اياش سعي در حفظ روابط متوازن با ايران داشته و حمايت جمهوري اسلامي در جريان تحريم هاي دولت هاي عربي عليه قطر نيز اين موضع را تقويت کرد.