Abstract:
از ویژگی های ارتش ایران در دوره هخامنشی چند ملیتی بودن آن است و تقریبا نمایندگان همه
مردم ساکن در مرزهای هخامنشی و حتی خارج از این مرزها به ویژه مزدوران یونانی در سپاه
هخامنشی عضویت داشتند. مزدوران یونانی با توجه به روحیه جنگاوری و اوضاع بد اقتصادی
برای بهرمندی از حقوق، پاداش ودیگر امتیازات به حرفه مزدوری روی می آوردند و ارتش های باستان به دلیل کارایی و مهارت در جنگجویی و سلاح های پیشرفته از نیروی آنها بهره مند می شدند. برخی پژوهشگران به کارگیری مزدوران بیگانه در ارتش را از دلایل فروپاشی شاهنشاهی هخامنشی برشمرده اند زیرا به کارگیری نظامیان بیگانه در ارتش کشور با مصالح امنیتی منافات دارد، چرا که ارتش پشتوانه امنیتی کشور است و اطلاعات محرمانه نظامی را در اختیار دارد و در زمانی که پادشاهی قدرتمند در راس قدرت باشد عامل پیروزی و برعکس در زمان پادشاهان ضعیف عامل عدم اتحاد و شکست است. از سویی نیروها ی بیگانه فاقد
روحیه دلاوری و وطن پرستی هستند و نیز گسترش تدریجی قلمرو هخامنشی تکیه بر نیروهای بیگانه را الزام آور نموده است. با تمام موارد عنوان شده ارتش هخامنشی به لحاظ ساختاری، به کارگیری ابزارهای جنگی و تاکتیک ها از ارتش های مقتدر آن دوره بوده، به گون ه ای که بر ارتش حکومت های بعدی در ایران باستان تاثیرگذارده است. در این پزوهش سعی بر آن است تا با رویکرد مطالعه توصیفی- تحلیلی تاریخی و با تکیه بر منابع بر جای مانده از این دوره به چگونگی شکل گیری و ورود نیروهای مزدور یونانی به ارتش هخامنشی پرداخته شود.
Machine summary:
ارتش شامل نیروهای مـنظم و آموزش دیدٔە پیاده و سواران ایرانی ، عمدتا مـادی و پارسـی بودنـد کـه بـا واحـدهای منـتج از سربازگیری اجباری از ملل تحت فرمان هخامنشیان و نیز مزدوران جنگی خـارج از حکومـت ، ترکیب شده بود در حالی که نیروهای دایمی منظم در ارتش مانند: یگان های گارد جاویدان بـه طور همسانی با سازوبرگ رزمی مجهز بوده اند.
منابع مطالعه درمورد ارتش ایران در دوره هخامنشی عبارتند از منابع یونانی ، ابزار و سلاح هـای جنگی به دست آمده از کاوش های باستان شناسی ، نقوش تصویرشده در بناها ، مهرهـا و دیگـر آثار هنری که از این میان ، بیشتر اسناد نوشتاری توسط نویسندگان یونـانی نوشـته شـده اسـت .
از یگان سربازان جاویدان ، یک گروه محافظان شاه بودند که مشخصة آنان این بود که انتهای نیزه هایشان به شکل سیب واز جنس طلا بود و انتهای نیزه های نه هزارسـرباز دیگـر بـه ١- دریایی ، تورج ، (١٣٩٣)، «تشکیلات نظامی درایران باستان »، تاریخ جامع ایران ، ترجمة مرجان فنـایی ، ج٣، چ١، تهـران : مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی ، صص ٥٤٤-٥٤٥.
دلایل به کارگیری یونانیان مزدور در ارتش هخامنشی با توجه به این که بیشـترین منبـع اطلاعـات مـا در مـورد هخامنشـیان وابسـته بـه روایـات نویسندگان یونانی است ، اطلاعات دقیق و موثقی به ویژه در مورد ارتش هخامنشی نمـی تـوان ١- ایمان پور، محمدتقی ، (١٣٩٣)، «تاریخ سیاسی هخامنشیان » تاریخ جامع ایران ، ج١، چ١، تهران : مرکـز دایـره المعـارف بزرگ اسلامی ، صص ٧١٩-٧٢٠.