Abstract:
بهرهگیری از معارف اخلاقی ـ تربیتی نهج البلاغه نیازمند فهم مقاصد کلام حضرت علی7 است تا فارغ از تحمیل معنایی، دلالتهای کلام آن حضرت روشن شود. این پژوهش با چنین هدفی انجام شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی کلمات آن حضرت بپردازد و به کشف خطوط کلی و تفکر کلان امیرالمومنین7 در باب اخلاق هنجاری دست یابد و با در نظر گرفتن آن، دلالتهای روشی آن را استخراج کند. آنچه در این تلاش به بار آمد، نشان میدهد که آن حضرت7 ملاک بایستگی و نبایستگی یک عمل را در پیامدها و نتایج آن میدانند، به گونهای که فضایل و رذایل اخلاقی نیز بر اساس غایات آنها، به صدق و کذب اخلاقی متصف میشوند. از سوی دیگر، آن دسته از روایات که موهم دیدگاه فضیلتگرایانه است، نوعی تفکر غایتگرا را نشان میدهد و دلالتی بر فضیلتگرایی محض ندارد. غایتگرایی موردنظر آن حضرت7 از دیدگاههای موجود، ممتاز است، به این دلیل که مبدا و منتهای این حرکت غایی، توحید است. شاید بتوان نام «غایتگرایی توحیدی» را بر آن نهاد. در باب دلالتهای تربیتی نیز آن حضرت برای نیل به غایتگرایی توحیدی از سه نوع اقدام تربیتی استفاده میکردند که بخشی متوجه شرایط مطلوب مربی است، بخشی به ظرفیتهای متربی برمیگردد و برخی نیز ناظر به محتوا و ابزار تربیت است.
Machine summary:
بدين منظور با بررسي کلمات قصار نهج البلاغه ابتدا سبک تفکر کلان حضـرت در باب اخلاق هنجاري از مجموعه بيانات ايشان کشف و استنباط ميشود و سپس با لحـاظ تفکر کلان استنباط شده ، بار ديگر سخنان حضرت مورد واکاوي قرار ميگيرد تـا دلالت هـاي تربيتي ناظر به سبک تفکر اخلاقي ترسيم شود.
از جمله پژوهش هاي تربيتي مبتني بر آموزه هاي نهج البلاغه نيز مـيتـوان بـه ايـن مـوارد اشاره کرد: محمدي پويا (۱۳۹۰) «تبيين مؤلفه ها و مصاديق عبوديت از منظر نهج البلاغه » کـه در آن ، به بررسي بعدي از ابعاد تربيت در خطبه ها، نامه ها و حکمت هاي نهج البلاغه پرداخته و در اين زمينه ، ۳۱ مؤلفه براي عبوديت تبيين کرده است .
بنـابراين در پرتو انجام اين پژوهش ، پاسخ به دو پرسش اصلي مطمـح نظـر اسـت : ۱ــ سـبک تفکـر اخلاقي موردنظر امام عليع ـ از بين ديدگاه هاي غايت گرا، وظيفه گرا و فضيلت گرا ـ کـدام است ؟ ۲ـ امام علـيع چـه اصـول و روش هـاي تربيتـي را بـراي تحقـق ديـدگاه اخلاقـي مدنظرشان بيان کرده اند؟ تذکر اين نکته لازم است که اين پژوهش متمرکز به بررسي کلمات قصار نهج البلاغه است .