Abstract:
جنگهای صلیبی، تأثیر عمیقی بر سرنوشت غرب و جهان اسلام برجای نهاد. در باب این جنگها، منابع تاریخنگاری اروپاییها، ایوبیان و حتی سلجوقیان در دسترس است. از این میان، آثار مورخان پرآوازهای چون عماد اصفهانی، مؤلف الفتح القسی و ابوشامه، مؤلف الروضتین، از منابع اصیلِ مهمترین رخداد نظامی و سیاسی تاریخ شامات و عصر ایوبیان محسوب میشوند. مسئله اصلی این است که نگرش این دو مورخ نسبت به صلیبیها و جنگهای صلیبی چگونه بوده و تا چه اندازه در عنصر واقعنمایی اهتمام ورزیدهاند. به نظر میرسد که این دو وقایعنگار، به طور کلی، به نقل روایات جنگ از موضع قدرت و برتری توجه داشته و گزارشها را با نگرش آرمانگرایانه و بهصورت فتحنگاری ثبت کردهاند. اثر ابوشامه تا حدّ چشمگیری برگرفته از کتاب عماد اصفهانی است. در این پژوهش، کوشش شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، تاریخنگاری دو اثر پیرامون جنگهای صلیبی و وجوه اشتراک و افتراق آن دو را تبیین و بررسی شود.
The Crusades wars had a profound effect on the fate of the West and the Muslim world. On these wars, sources of historiography from Europeans, Ayoubians and even Seljuks are available. Among them, the works of renowned historians such as Emad Esfahani, al-Fath al-Qossi and AbuShamme, author of Al-Rawzatain, are among the main sources of the most important military and political events in the history of Damascus and the Ayyubid period. The main issue is how the two historians view the Crusaders and the Crusades wars, and to what extent they have attempted the element of realism. In general, these two chronographers seem to have focused on the narratives of war from the standpoint of power and superiority, and have recorded the reports with an idealistic and phonetic attitude. Abushamme's work is largely taken from Emad Esfahani. In this research, it is attempted to describe and analyze the historiography of the two works on the Crusades wars and the ways of sharing and differentiating them through descriptive-analytical method.
Machine summary:
در این میان ، الفتح القسی با توجه به جایگاه نویسندٔەآن ، به عنوان یکی از اعضای پیکرٔە دولت ایوبی و الروضتین ، به سبب اشتمال بر گسترٔە وسیعی از ثبت و ضبط وقایع جنگ های صلیبی از حیث زمانی ، مرجع و مأخذ مورخان متأخرتر مانند ابن واصل ، مقریزی و دیگران بوده و بدیهی است که در تحقیقات جدید نیز، جایگاه خاص دارند.
بدیهی است که تألیفات مسلمانان ، متأثر از دیدگاه خاص دینی آنهاست ، ازاین رو بیان حوادث در آثار آنان ، با منابع غیر اسلامی تفاوت بسیار دارد: برای مثال ، کشیشان و مورخان غربی که با سپاهیان صلیبی وارد شرق شدند، این جنگ ها را نوعی «جهاد مقدس » تلقی می کردند (١٥ ,Nicholson)، اما مورخان مسلمان آن را تجاوز به سرزمین های اسلامی می دانستند و نویسندگانی مانند عمادکاتب ، بارها صلیبی ها را «متعصب » خوانده اند.
این کتاب ضمن رعایت شیؤە سال نگاری ، شیؤە فرهنگ نامه ای نیز دارد و شرح حال بسیاری از بزرگان و عالمان عصر نورالدین و صلاح الدین به تفصیل در آن آمده و در ذیل هرسال ، اخبار و اطلاعاتی مختصر در زمینه های مختلف ، به دست می دهد و به ذکر حوادثی می پردازد که خود ابوشامه بر آن ذیل نوشته است (ابوشامه ، الروضتین ، ٢/ ٣٦٥؛ روزنتال ، ٣٣٢ و ٢٨٧).
ویژگی های مشترک دو کتاب در الفتح القسی و الروضتین ، از آثار ارزشمند تاریخ نگاری دورٔە ایوبی ، توجه ویژه ای به اخبار مصر و شام ، شرح جنگ ها، فتوحات و گسترش قدرت صلاح الدین ، ترکیب سپاه وی ، مسائل نظامی و تشریفات مرسوم در آن زمان شده است .