Abstract:
با ظهور گفتمان مشروطه و آگاهی به اصول دموکراتیک از سوی روشنفکران، مفهوم «شهروندی» وارد ادبیات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی گردید. به نظر می رسد بررسی و روشنگری هر چه بیشتر پیرامون چنین مفهومی در جامعه سیاسی ایران که فرایند گذار به دموکراسی و توسعه سیاسی را در پیش روی خود دارد امری قابل توجه باشد. لذا مساله اصلی مقاله حاضر در این پرسش تجلی یافته است که «دلایل عدم امکان شکل گیری حقوق شهروندی در گفتمان های سیاسی معاصر ایران چیست؟ ». در پاسخ به این پرسش فرضیه آن است که «گفتمان های سیاسی معاصر به دلیل داشتن فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی و گرایش به اقتدارگرایی نتوانسته اند حقوق شهروندی را در جامعه چنان که شایسته انسان مدرن است به رسمیت بشناسند، و حقوق شهروندی همچنان به عنوان نوعی مفهوم ایدئالیستی باقی مانده و نتوانسته است جامه عمل بپوشد». مقاله حاضر می کوشد از منظری تئوریک و روش شناسانه، شرایط تاریخی عدم امکان شکل گیری حقوق شهروندی در گفتمان های سیاسی معاصر از عصر قاجار تا دوره جمهوری اسلامی را بررسی نماید. به منظور دستیابی به این هدف، مقاله حاضر از حیث تئوریک بر نظریه شهروندی «توماس هامپری مارشال» و از منظر روش شناسی بر روش های جامعه شناسی تاریخی و گفتمان برای تجزیه و تحلیل شرایط عدم امکان شکل گیری حقوق شهروندی درگفتمان های سیاسی معاصر ایران تمرکز نموده است.
Machine summary:
بـر ایـن مبنـا مقاله حاضر در تلاش است تا دو موضوع را به بحث بگذارد؛ اول اینکه به لحاظ تئوریـک مفهـوم شهروند و حقوق شهروندی را مورد بحث قرار دهد و ثانیا بصورت روشـمند دلایـل عـدم امکـان شکل گیری آن در گفتمان های سیاسی معاصر ایران را تحلیل نماید.
نظر به چنـین موضـوعاتی، ساماندهی مباحث نوشتار حاضر جهت راستی آزمایی فرضیه اصلی بحث و نکات مـورد نظـر بـه این صورت است که ابتدا به تشریح مبانی نظری مفهوم حقوق شهروندی و پیشـینه تـاریخی آن پرداخته می شود، سپس چارچوب روششناسی بحث از منظر روشهای جامعه شناسی تـاریخی و گفتمان طرح و بحث می شود، پس از این تمهیـدات تئوریـک و روش شناسـانه ، در ادامـه بـه موضوع اصلی بحث یعنی جامعه شناسی تاریخی عدم امکـان شـکل گیـری حقـوق شـهروندی در 3 فصلنامه مطالعات سیاسی؛ سال هشتم ، شماره ٣١، بهار ١٣٩٥ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ گفتمان های سیاسی معاصر ایران به ترتیب زمانی از دوره پاتریمونیالیسم سـنتی قاجـار تـا دوره جمهوری اسلامی پرداخته خواهد شد.
در این راستا، مقاله حاضر با توجه به اینکه موضوع حقـوق شـهروندی به مساله ای جهانی و قابل توجه تبدیل شده است ، سعی نموده تا با اتخاذ «رویکـردی سیاسـی» دلایل عدم امکان شکل گیری آن در گفتمان های سیاسی معاصر ایـران از عصـر قاجـار تـا دوره جمهوری اسلامی را مورد کنکاش قرار دهد.
در پاسـخ بـه چنین پرسشی این فرضیه به محک آزمون گذاشته شده است که ، گفتمان های سیاسی به دلیل 20 ــــــــــــــــــــــــ جامعه شناسی تاریخی عدم امکان شکل گیری حقوق شهروندی در گفتمانهای...